Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 104.

< Previous Page   Next Page >


Page 200 of 513
PDF/HTML Page 233 of 546

 

background image
ath dravyasyotpādavyayadhrauvyāṇyekadravyaparyāyadvāreṇ chintayati
pariṇamadi sayan davvan guṇado ya guṇantaran sadavisiṭṭhan .
tamhā guṇapajjāyā bhaṇiyā puṇ davvamev tti ..104..
pariṇamati svayam dravyan guṇatashcha guṇāntaran sadavishiṣhṭam .
tasmādguṇaparyāyā bhaṇitāḥ punaḥ dravyameveti ..104..
ekadravyaparyāyā hi guṇaparyāyāḥ, guṇaparyāyāṇāmekadravyatvāt . ekadravyatvan hi
teṣhān sahakāraphalavat . yathā kil sahakāraphalan svayamev haritabhāvāt pāṇḍubhāvan pariṇam-
tpūrvottarapravr̥uttaharitāpāṇḍubhāvābhyāmanubhūtātmasattākan haritapāṇḍubhāvābhyān samamavishiṣhṭasattāk-
200pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
vināsho nāsti, tataḥ kāraṇāddravyaparyāyā api dravyalakṣhaṇan bhavantītyabhiprāyaḥ ..103.. ath
dravyasyotpādavyayadhrauvyāṇi guṇaparyāyamukhyatven pratipādayatipariṇamadi sayan davvan pariṇamati svayam
svayamevopādānakāraṇabhūtan jīvadravyan kartr̥u . kan pariṇamati . guṇado ya guṇantaran niruparāgasvasamvedanagnān-
ab, dravyake utpād -vyay -dhrauvya ekadravyaparyāy dvārā vichārate hain :
anvayārtha :[sadavishiṣhṭan ] sattāpekṣhāse avishiṣhṭarūpase, [dravyan svayam ] dravya svayam
hī [guṇataḥ cha guṇāntaran ] guṇase guṇāntararūp [pariṇamate ] pariṇamit hotā hai, arthāt dravya svayam
hī ek guṇaparyāyamense anya guṇaparyāyarūp pariṇamit hotā hai, aur usakī sattā guṇaparyāyoṅkī
sattāke sāth avishiṣhṭa
abhinnaek hī rahatī hai), [tasmāt punaḥ ] aur unase
[guṇaparyāyāḥ] guṇaparyāyen [dravyam ev iti bhaṇitāḥ ] dravya hī kahī gaī hain ..104..
ṭīkā :guṇaparyāyen ek dravyaparyāyen hain, kyoṅki guṇaparyāyoṅko ek dravyapanā hai,
(arthāt guṇaparyāyen ekadravyakī paryāyen hain, kyoṅki ve ek hī dravya hainbhinna -bhinna dravya
nahīn .) unakā ekadravyatva āmraphalakī bhān̐ti hai . jaiseāmraphal svayam hī haritabhāvamense
pītabhāvarūp pariṇamit hotā huā, pratham aur pashchāt pravartamān haritabhāv aur pītabhāvake
dvārā apanī sattākā anubhav karatā hai, isaliye haritabhāv aur pītabhāvake sāth
1avishiṣhṭa
sattva svayam darav guṇathī guṇāntar pariṇame,
tethī vaḷī dravya ja kahyā chhe sarvaguṇaparyāyane. 104.
1. avishiṣhṭa sattāvālā = abhinna sattāvālā; ek sattāvālā; (āmakī sattā hare aur pīle bhāvakī sattāse
abhinna hai, isaliye ām aur haritabhāv tathā pītabhāv ek hī vastu hain, bhinna nahīn .)