Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 105.

< Previous Page   Next Page >


Page 202 of 513
PDF/HTML Page 235 of 546

 

ath sattādravyayoranarthāntaratve yuktimupanyasyati
ṇa havadi jadi saddavvan asaddhuvan havadi tan kadhan davvan .
havadi puṇo aṇṇan vā tamhā davvan sayan sattā ..105..
na bhavati yadi saddravyamasaddhruvan bhavati tatkathan dravyam .
bhavati punaranyadvā tasmāddravyan svayam sattā ..105..

yadi hi dravyan svarūpat ev sanna syāttadā dvitayī gatiḥ asadvā bhavati, sattātaḥ pr̥uthagvā bhavati . tatrāsadbhavad dhrrauvyasyāsambhavādātmānamadhārayad dravyamevāstan gachchhet; sattātaḥ vibhāvaguṇāntaran pariṇamati, pudgaladravyan vā pūrvoktashuklavarṇādiguṇan tyaktvā raktādiguṇāntaran pariṇamati, haritaguṇan tyaktvā pāṇḍuraguṇāntaramāmraphalamiveti bhāvārthaḥ ..104.. evan svabhāvavibhāvarūpā dravyaparyāyā guṇaparyāyāshcha nayavibhāgen dravyalakṣhaṇan bhavanti iti kathanamukhyatayā gāthādvayen chaturthasthalan gatam . ath

ab, sattā aur dravya arthāntar (bhinna padārtha, anya padārtha) nahīn honeke sambandhamen yukti upasthit karate hain :

anvayārtha :[yadi ] yadi [dravyan ] dravya [sat na bhavati ] (svarūpase hī) sat na ho to(1) [dhruvan asat bhavati ] nishchayase vah asat hogā; [tat kathan dravyan ] (jo asat hogā) vah dravya kaise ho sakatā hai ? [punaḥ vā ] athavā (yadi asat na ho) to (2) [anyat bhavati ] vah sattāse anya (pr̥uthak) ho ! (so bhī kaise ho sakatā hai ?) [tasmāt ] isaliye [dravyan svayam ] dravya svayam hī [sattā ] hai ..105..

ṭīkā :yadi dravya svarūpase hī 1sat na ho to dūsarī gati yah ho ki vah (1) 2asat hogā, athavā (2) sattāse pr̥uthak hogā . vahān̐, (1) yadi vah asat hogā to, dhrauvyake asambhavake kāraṇ svayam sthir na hotā huā dravyakā hī 3asta ho jāyagā; aur jo dravya hoy na sat, ṭhare ja asat, bane kyam dravya e ?

vā bhinna ṭharatun sattvathī ! tethī svayam te sattva chhe. 105.

202pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-

1. sat = maujūd .

2. asat = nahīn maujūd aisā .

3. asta = naṣhṭa . [jo asat ho usakā ṭikanā -maujūd rahanā kaisā ? isaliye dravyako asat mānanese, dravyake abhāvakā prasaṅg ātā hai arthāt dravya hī siddha nahīn hotā . ]