yathā khalvekan muktāphalasragdām hār iti sūtramiti muktāphalamiti tredhā vistāryate, tathaikan dravyan dravyamiti guṇ iti paryāy iti tredhā vistāryate . yathā chaikasya muktāphalasragdāmnaḥ shuklo guṇaḥ shuklo hāraḥ shuklan sūtran shuklan muktāphalamiti tredhā vistāryate, tathaikasya dravyasya sattāguṇaḥ saddravyan sadguṇaḥ satparyāy iti tredhā vistāryate . yathā chaikasmin muktāphalasragdāmni yaḥ shuklo guṇaḥ sa na hāro na sūtran na muktāphalan yashcha hāraḥ sūtran muktāphalan vā sa na shuklo guṇ itītaretarasya yastasyābhāvaḥ sa tadabhāv- lakṣhaṇo‘tadbhāvo‘nyatvanibandhanabhūtaḥ, tathaikasmin dravye yaḥ sattāguṇastanna dravyan nānyo guṇo sthānīyo yo‘sau shuklaguṇaḥ sa pradeshābheden kin kin bhaṇyate . shuklo hār iti shuklan sūtramiti shuklan muktāphalamiti bhaṇyate, yashcha hāraḥ sūtran muktāphalan vā taistribhiḥ pradeshābheden shuklo guṇo bhaṇyat iti tadbhāvasya lakṣhaṇamidam . tadbhāvasyeti ko‘rthaḥ . hārasūtramuktāphalānān shuklaguṇen sah tanmayatvan pradeshābhinnatvamiti . tathā muktātmapadārthe yo‘sau shuddhasattāguṇaḥ sa pradeshābheden kin kin bhaṇyate . sattālakṣhaṇaḥ paramātmapadārtha iti sattālakṣhaṇaḥ kevalagnānādiguṇ iti sattālakṣhaṇaḥ siddhaparyāy
anvayārtha : — [sat dravyan ] ‘sat dravya’ [sat cha guṇaḥ ] ‘sat guṇ’ [cha ] aur [sat cha ev paryāyaḥ ] ‘sat paryāy’ — [iti ] is prakār [vistāraḥ ] (sattāguṇakā) vistār hai . [yaḥ khalu ] (unamen paraspar) jo [tasya abhāvaḥ ] ‘usakā abhāv’ arthāt ‘usarūp honekā abhāv’ hai [saḥ ] vah [tadbhāvaḥ ] ‘tad -abhāv’ [atadbhāvaḥ ] arthāt atadbhāv hai ..107..
ṭīkā : — jaise ek 1motiyoṅkī mālā ‘hār’ke rūpamen, ‘sūtra’ (dhāgā) ke rūpamen aur ‘motī’ ke rūpamen — (tridhā) tīn prakārase vistārit kī jātī hai, usīprakār ek ‘dravya,’ dravyake rūpamen, ‘guṇ’ke rūpamen aur ‘paryāy’ke rūpamen — tīn prakārase vistārit kiyā jātā hai .
aur jaise ek motiyoṅkī mālākā shuklatva guṇ, ‘shukla hār,’ ‘shukla dhāgā’, aur ‘shukla motī’, — aise tīn prakārase vistārit kiyā jātā hai, usīprakār ek dravyakā sattāguṇ ‘satdravya’, ‘satguṇ’, aur ‘satparyāy’, — aise tīn prakārase vistārit kiyā jātā hai .
aur jis prakār ek motiyoṅkī mālāmen jo shuklatvaguṇ hai vah hār nahīn hai, dhāgā nahīn hai yā motī nahīn hai, aur jo hār, dhāgā yā motī hai vah shuklatvaguṇ nahīn hai; — isaprakār
208pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1 motiyoṅkī mālā = motī kā hār, mauktikamālā .