na paryāyo yachcha dravyamanyo guṇaḥ paryāyo vā sa na sattāguṇ itītaretarasya yastasyābhāvaḥ sa tadabhāvalakṣhaṇo‘tadbhāvo‘nyatvanibandhanabhūtaḥ ..107.. iti bhaṇyate . yashcha paramātmapadārthaḥ kevalagnānādiguṇaḥ siddhatvaparyāy iti taishcha tribhiḥ (pradeshābheden ?) shuddhasattāguṇo bhaṇyat iti tadbhāvasya lakṣhaṇamidam . tadbhāvasyeti ko‘rthaḥ . paramātmapadārtha- kevalagnānādiguṇasiddhatvaparyāyāṇān shuddhasattāguṇen sah sañgnādibhede‘pi pradeshaistanmayatvamiti . jo khalu tassa abhāvo yastasya pūrvoktalakṣhaṇatadbhāvasya khalu sphu ṭan sañgnādibhedavivakṣhāyāmabhāvaḥ so tadabhāvo sa pūrvoktalakṣhaṇastadabhāvo bhaṇyate . sa cha tadabhāvaḥ kin bhaṇyate . atabbhāvo na tadbhāvastanmayatvam kiñch atadbhāvaḥ sañgnālakṣhaṇaprayojanādibhedaḥ ityarthaḥ . tadyathā — yathā muktāphalahāre yo‘sau shuklaguṇastadvāchake na shuklamityakṣharadvayen hāro vāchyo na bhavati sūtran vā muktāphalan vā, hārasūtramuktāphalashabdaishcha shuklaguṇo vāchyo na bhavati . evan parasparan pradeshābhede‘pi yo‘sau sañgnādibhedaḥ sa tasya pūrvokta lakṣhaṇ- tadbhāvasyābhāvastadabhāvo bhaṇyate . sa cha tadabhāvaḥ punarapi kin bhaṇyate . atadbhāvaḥ sañgnā- lakṣhaṇaprayojanādibhed iti . tathā muktajīve yo‘sau shuddhasattāguṇastadvāchaken sattāshabden muktajīvo ek -dūsaremen jo ‘usakā abhāv’ arthāt ‘tadrūp honekā abhāv’ hai vah ‘tad -abhāv’ lakṣhaṇ ‘atadbhāv’ hai, jo ki anyatvakā kāraṇ hai . isīprakār ek dravyamen jo sattāguṇ hai vah dravya nahīn hai, 1anyaguṇ nahīn hai, yā paryāy nahīn hai; aur jo dravya anya guṇ yā paryāy hai vah sattāguṇ
— isaprakār ek -dūsaremen jo ‘usakā abhāv’ arthāt ‘tadrūp honekā abhāv’ hai vah
bhāvārtha : — ek ātmākā vistārakathanamen ‘ātmadravya’ke rūpamen ‘gnānādiguṇ’ ke rūpamen aur ‘siddhatvādi paryāy’ ke rūpamen — tīn prakārase varṇan kiyā jātā hai . isīprakār sarva dravyoṅke sambandhamen samajhanā chāhiye .
aur ek ātmāke astitva guṇako ‘sat ātmadravya’, sat gnānādiguṇ’ aur ‘sat siddhatvādi paryāy’ — aise tīn prakārase vistārit kiyā jātā hai; isīprakār sabhī dravyoṅke sambandhamen samajhanā chāhiye .
aur ek ātmākā jo astitva guṇ hai vah ātmadravya nahīn hai, (sattā guṇake binā) gnānādiguṇ nahīn hai, yā siddhatvādi paryāy nahīn hai; aur jo ātmadravya hai, (astitvake sivāy) gnānādiguṇ hai yā siddhatvādi paryāy hai vah astitva guṇ nahīn hai — isaprakār unamen paraspar atadbhāv hai, jisake kāraṇ unamen anyatva hai . isīprakār sabhī dravyoṅke sambandhamen samajhanā chāhiye . pra. 27
2‘tad -abhāv’ lakṣhaṇ ‘atadbhāv’ hai jo ki anyatvakā kāraṇ hai .
1. anyaguṇ = sattā ke atirikta dūsarā koī bhī guṇ .
2. tad -abhāv = usakā abhāv; (tad -abhāv = tasya abhāvaḥ) tadbhāv atadbhāvakā lakṣhaṇ (svarūp) hai; atadbhāv anyatvakā kāraṇ hai .