Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 211 of 513
PDF/HTML Page 244 of 546

 

kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
211

ekasmindravye yad dravyan guṇo na tadbhavati, yo guṇaḥ sa dravyan na bhavatītyevan yad dravyasya guṇarūpeṇ guṇasya vā dravyarūpeṇ tenābhavanan so‘tadbhāvaḥ, etāvataivānyatvavyavahārasiddheḥ . na punardravyasyābhāvo guṇo guṇasyābhāvo dravyamityevanlakṣhaṇo‘bhāvo‘tadbhāvaḥ . evan satyekadravya- syānekatvamubhayashūnyatvamapoharūpatvan vā syāt . tathā hiyathā khalu chetanadravyasyābhāvo- ‘chetanadravyamachetanadravyasyābhāvashchetanadravyamiti tayoranekatvan, tathā dravyasyābhāvo guṇo guṇasyābhāvo dravyamityekasyāpi dravyasyānekatvan syāt . yathā suvarṇasyābhāve suvarṇatvasyā- bhāvaḥ suvarṇatvasyābhāve suvarṇasyābhāv ityubhayashūnyatvan, tathā dravyasyābhāve guṇasyābhāvo yo‘pi guṇaḥ sa na tattvan dravyamarthataḥ paramārthataḥ, yaḥ shuddhasattāguṇaḥ sa muktātmadravyan na bhavati . shuddhasattāshabden muktātmadravyan vāchyan na bhavatītyarthaḥ . eso hi atabbhāvo eṣh uktalakṣhaṇo hi sphu ṭamatadbhāvaḥ . uktalakṣhaṇ iti ko‘rthaḥ . guṇaguṇinoḥ sañgnādibhede‘pi pradeshabhedābhāvaḥ . ṇev abhāvo tti ṇiddiṭṭho naivābhāv iti nirdiṣhṭaḥ . naiv abhāv iti ko‘rthaḥ . yathā sattāvāchakashabden muktātma- dravyan vāchyan na bhavati tathā yadi sattāpradeshairapi sattāguṇātsakāshādbhinnan bhavati tadā yathā

ṭīkā :ek dravyamen, jo dravya hai vah guṇ nahīn hai, jo guṇ hai vah dravya nahīn hai; isaprakār jo dravyakā guṇarūpase abhavan (-na honā) athavā guṇakā dravyarūpase abhavan vah atadbhāv hai; kyoṅki itanese hī anyatvavyavahār (-anyatvarūp vyavahār) siddha hotā hai . parantu dravyakā abhāv guṇ hai, guṇakā abhāv dravya hai;aise lakṣhaṇavālā abhāv vah atadbhāv nahīn hai . yadi aisā ho to (1) ek dravyako anekatva ā jāyagā, (2) ubhayashūnyatā (donoṅkā abhāv) ho jāyagī, athavā (3) apoharūpatā ā jāyagī . isī ko samajhāte hain :

(dravyakā abhāv vah guṇ hai aur guṇakā abhāv vah dravya; vah aisā mānane par pratham doṣh is prakār āyagā :)

(1) jaise chetanadravyakā abhāv vah achetan dravya hai, achetanadravyakā abhāv vah chetanadravya hai,isaprakār unake anekatva (dvitva) hai, usīprakār dravyakā abhāv vah guṇ, guṇakā abhāv vah dravyaisaprakār ek dravyake bhī anekatva ā jāyagā . (arthāt dravyake ek honepar bhī usake anekatvakā prasaṅg ā jāyagā .)

(athavā ubhayashūnyatvarūp dūsarā doṣh is prakār ātā hai :)

(2) jaise suvarṇake abhāv hone par suvarṇatvakā abhāv ho jātā hai aur suvarṇatvakā abhāv hone par suvarṇakā abhāv ho jātā hai,isaprakār ubhayashūnyatva donoṅkā abhāv ho jātā hai; usīprakār dravyakā abhāv hone par guṇakā abhāv aur guṇakā abhāv hone par dravyakā abhāv ho jāyagā;isaprakār ubhayashūnyatā ho jāyagī . (arthāt