guṇasyābhāve dravyasyābhāv ityubhayashūnyatvan syāt . yathā paṭābhāvamātra ev ghaṭo ghaṭābhāvamātra
ev paṭ ityubhayorapoharūpatvan, tathā dravyābhāvamātra ev guṇo guṇābhāvamātra ev dravya-
mityatrāpyapoharūpatvan syāt . tato dravyaguṇayorekatvamashūnyatvamanapohatvan chechchhatā yathodit
evātadbhāvo‘bhyupagantavyaḥ ..108..
ath sattādravyayorguṇaguṇibhāvan sādhayati —
jo khalu davvasahāvo pariṇāmo so guṇo sadavisiṭṭho .
sadavaṭṭhidan sahāve davvan ti jiṇovadesoyan ..109..
jīvapradeshebhyaḥ pudgaladravyan bhinnan saddravyāntaran bhavati tathā sattāguṇapradeshebhyo muktajīvadravyan
sattāguṇādbhinnan satpr̥uthagdravyāntaran prāpnoti . evan kin siddham . sattāguṇarūpan pr̥uthagdravyan muktātmadravyan
cha pr̥uthagiti dravyadvayan jātan, na cha tathā . dvitīyan cha dūṣhaṇan prāpnoti — yathā suvarṇatvaguṇapradeshebhyo
212pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
dravya tathā guṇ donoṅke abhāvakā prasaṅg ā jāyagā .)
(athavā 1apoharūpatā nāmak tīsarā doṣh isaprakār ātā hai : – )
(3) jaise paṭābhāvamātra hī ghaṭ hai, ghaṭābhāvamātra hī paṭ hai, (arthāt vastrake keval
abhāv jitanā hī ghaṭ hai, aur ghaṭake keval abhāv jitanā hī vastra hai) — isaprakār donoṅke
apoharūpatā hai, usīprakār dravyābhāvamātra hī guṇ aur guṇābhāvamātra hī dravya hogā; — isaprakār
isamen bhī (dravya -guṇamen bhī) 1apoharūpatā ā jāyagī, (arthāt keval nakārarūpatākā prasaṅga
ā jāyagā .)
isaliye dravya aur guṇakā ekatva, ashūnyatva aur 2anapohatva chāhanevāleko yathokta
hī (jaisā kahā vaisā hī) atadbhāv mānanā chāhiye ..108..
ab, sattā aur dravyakā guṇ – guṇīpanā siddha karate hain : —
1. apoharūpatā = sarvathā nakārātmakatā; sarvathā bhinnatā . (dravya aur guṇamen ek -dūsarekā keval nakār hī
ho to ‘dravya guṇavālā hai’ ‘yah guṇ is dravyakā hai’ — ityādi kathanase sūchit kisī prakārakā sambandha
hī dravya aur guṇake nahīn banegā .)
2. anapohatva = apoharūpatākā na honā; keval nakārātmakatākā na honā .
pariṇām dravyasvabhāv je, te guṇ ‘sat’-avishiṣhṭa chhe;
‘dravyo svabhāve sthit sat chhe’ – e ja ā upadesh chhe. 109.