sparshinyāḥ pratikṣhaṇan ten ten svabhāven pariṇamanāt . dravyasvabhāvabhūt ev tāvatpariṇāmaḥ . sa tvastitvabhūtadravyavr̥uttyātmakatvātsadavishiṣhṭo dravyavidhāyako guṇ eveti sattādravyayo- rguṇaguṇibhāvaḥ siddhayati ..109.. ath guṇaguṇinornānātvamupahanti — ṇatthi guṇo tti va koī pajjāo ttīh vā viṇā davvan .
davvattan puṇ bhāvo tamhā davvan sayan sattā ..110.. cha guṇī bhavatīti pratipādayati — jo khalu davvasahāvo pariṇāmo yaḥ khalu sphu ṭan dravyasya svabhāvabhūtaḥ pariṇāmaḥ pañchendriyaviṣhayānubhavarūpamanovyāpārotpannasamastamanoratharūpavikalpajālābhāve sati yashchidā- nandaikānubhūtirūpaḥ svasthabhāvastasyotpādaḥ, pūrvoktavikalpajālavināsho vyayaḥ, tadubhayādhārabhūtajīvatvan dhrauvyamityuktalakṣhaṇotpādavyayadhrauvyātmakajīvadravyasya svabhāvabhūto yo‘sau pariṇāmaḥ so guṇo sa guṇo bhavati . sa pariṇāmaḥ kathambhūtaḥ sanguṇo bhavati . sadavisiṭṭho sato‘stitvādavishiṣhṭo‘bhinnastadutpādāditrayan tiṣhṭhatyastitvan chaikan tiṣhṭhatyastitven sah kathamabhinno bhavatīti chet . ‘‘utpādavyayadhrauvyayuktan sat’’ iti vachanāt . evan sati sattaiv guṇo bhavatītyarthaḥ . iti guṇavyākhyānan gatam . sadavaṭṭhidan sahāve davvan ti sadavasthitan svabhāve dravyamiti . dravyan paramātmadravyan bhavati . kin kartr̥u . saditi . ken . abhed- nayen . kathambhūtam . sat avasthitam . kva . utpādavyayadhrauvyātmakasvabhāve . jiṇovadesoyan ayan jinopadesh iti ‘sadavaṭṭhidan sahāve davvan davvassa jo hu pariṇāmo’ ityādipūrvasūtre yaduktan tadevedan vyākhyānam, guṇakathanan punaradhikamiti tātparyam . yathedan jīvadravye guṇaguṇinorvyākhyānan (vah vr̥utti – astitva) pratikṣhaṇ us -us svabhāvarūp pariṇamit hotī hai .
(isaprakār) pratham to dravyakā svabhāvabhūt pariṇām hai; aur vah (utpād -vyay- dhrauvyātmak pariṇām) astitvabhūt aisī dravyakī vr̥uttisvarūp honese, ‘sat’ se avishiṣhṭa, dravyavidhāyak (-dravyakā rachayitā) guṇ hī hai . — isaprakār sattā aur dravyakā guṇaguṇīpanā siddha hotā hai ..109..
ab guṇ aur guṇīke anekatvakā khaṇḍan karate hain : —
214pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-