Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 216 of 513
PDF/HTML Page 249 of 546

 

background image
evamvidhan svabhāve dravyan dravyārthaparyāyārthābhyām .
sadasadbhāvanibaddhan prādurbhāvan sadā labhate ..111..
evametadyathoditaprakārasākalyākalaṅk lāñchhanamanādinidhanan satsvabhāve prādurbhāvamāskandati
dravyam . sa tu prādurbhāvo dravyasya dravyābhidheyatāyān sadbhāvanibaddha ev syāt; paryāyābhidheyatāyān
tvasadbhāvanibaddha ev . tathā hiyadā dravyamevābhidhīyate na paryāyāstadā prabhavāvasān-
varjitābhiryaugapadyapravr̥uttābhirdravyaniṣhpādikābhiranvayashaktibhiḥ prabhavāvasānalāñchhanāḥ kramapravr̥uttāḥ
mokṣhaparyāyaḥ kevalagnānādirūpo guṇasamūhashcha yen kāraṇen taddvayamapi paramātmadravyan vinā nāsti,
na vidyate
. kasmāt . pradeshābhedāditi . utpādavyayadhrauvyātmakashuddhasattārūpan muktātmadravyan bhavati .
tasmādabheden sattaiv dravyamityarthaḥ . yathā muktātmadravye guṇaparyāyābhyān sahābhedavyākhyānan kr̥utan tathā
yathāsambhavan sarvadravyeṣhu gnātavyamiti ..110.. evan guṇaguṇivyākhyānarūpeṇ prathamagāthā, dravyasya
guṇaparyāyābhyān sah bhedo nāstīti kathanarūpeṇ dvitīyā cheti svatantragāthādvayen ṣhaṣhṭhasthalan gatam .. ath
dravyasya dravyārthikaparyāyārthikanayābhyān sadutpādāsadutpādau darshayatievamvihasabbhāve evamvidhasadbhāve
sattālakṣhaṇamutpādavyayadhrauvyalakṣhaṇan guṇaparyāyalakṣhaṇan dravyan chetyevamvidhapūrvoktasadbhāve sthitan, athavā evamvihan
sahāve
iti pāṭhāntaram
. tatraivamvidhan pūrvoktalakṣhaṇan svakīyasadbhāve sthitam . kim . davvan dravyan kartr̥u . kin
1. akalaṅk = nirdoṣh (yah dravya pūrvakathit sarvaprakār nirdoṣh lakṣhaṇavālā hai .)
2. abhidheyatā = kahane yogyapanā; vivakṣhā; kathanī .
3. anvayashakti = anvayarūpashakti . (anvayashaktiyān̐ utpatti aur nāshase rahit hain, ek hī sāth pravr̥utta
hotī hain aur dravyako utpanna karatī hain . gnān, darshan, chāritra ityādi ātmadravyakī anvayashaktiyān̐ hain .)
216pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
anvayārtha :[evamvidhan dravyan ] aisā (pūrvokta) dravya [svabhāve ] svabhāvamen
[dravyārthaparyāyārthābhyān ] dravyārthik aur paryāyārthik nayoṅke dvārā [sadasadbhāvanibaddhan prādurbhāvan ]
sadbhāvasambaddha aur asadbhāvasambaddha utpādako [sadā labhate ] sadā prāpta karatā hai
..111..
ṭīkā :isaprakār yathodit (pūrvakathit) sarva prakārase 1akalaṅk lakṣhaṇavālā,
anādinidhan vah dravya sat -svabhāvamen (astitvasvabhāvamen) utpādako prāpta hotā hai . dravyakā
vah utpād, dravyakī 2abhidheyatāke samay sadbhāvasambaddha hī hai aur paryāyoṅkī abhidheyatāke
samay asadbhāvasambaddha hī hai . ise spaṣhṭa samajhāte hain :
jab dravya hī kahā jātā haiparyāyen nahīn, tab utpattivināsh rahit, yugapat pravartamān,
dravyako utpanna karanevālī 3anvayashaktiyoṅke dvārā, utpattivināshalakṣhaṇavālī, kramashaḥ pravartamān,