evametadyathoditaprakārasākalyākalaṅk lāñchhanamanādinidhanan satsvabhāve prādurbhāvamāskandati dravyam . sa tu prādurbhāvo dravyasya dravyābhidheyatāyān sadbhāvanibaddha ev syāt; paryāyābhidheyatāyān tvasadbhāvanibaddha ev . tathā hi — yadā dravyamevābhidhīyate na paryāyāstadā prabhavāvasān- varjitābhiryaugapadyapravr̥uttābhirdravyaniṣhpādikābhiranvayashaktibhiḥ prabhavāvasānalāñchhanāḥ kramapravr̥uttāḥ mokṣhaparyāyaḥ kevalagnānādirūpo guṇasamūhashcha yen kāraṇen taddvayamapi paramātmadravyan vinā nāsti, na vidyate . kasmāt . pradeshābhedāditi . utpādavyayadhrauvyātmakashuddhasattārūpan muktātmadravyan bhavati . tasmādabheden sattaiv dravyamityarthaḥ . yathā muktātmadravye guṇaparyāyābhyān sahābhedavyākhyānan kr̥utan tathā yathāsambhavan sarvadravyeṣhu gnātavyamiti ..110.. evan guṇaguṇivyākhyānarūpeṇ prathamagāthā, dravyasya guṇaparyāyābhyān sah bhedo nāstīti kathanarūpeṇ dvitīyā cheti svatantragāthādvayen ṣhaṣhṭhasthalan gatam .. ath dravyasya dravyārthikaparyāyārthikanayābhyān sadutpādāsadutpādau darshayati – evamvihasabbhāve evamvidhasadbhāve sattālakṣhaṇamutpādavyayadhrauvyalakṣhaṇan guṇaparyāyalakṣhaṇan dravyan chetyevamvidhapūrvoktasadbhāve sthitan, athavā evamvihan sahāve iti pāṭhāntaram . tatraivamvidhan pūrvoktalakṣhaṇan svakīyasadbhāve sthitam . kim . davvan dravyan kartr̥u . kin
anvayārtha : — [evamvidhan dravyan ] aisā (pūrvokta) dravya [svabhāve ] svabhāvamen [dravyārthaparyāyārthābhyān ] dravyārthik aur paryāyārthik nayoṅke dvārā [sadasadbhāvanibaddhan prādurbhāvan ] sadbhāvasambaddha aur asadbhāvasambaddha utpādako [sadā labhate ] sadā prāpta karatā hai ..111..
ṭīkā : — isaprakār yathodit (pūrvakathit) sarva prakārase 1akalaṅk lakṣhaṇavālā, anādinidhan vah dravya sat -svabhāvamen (astitvasvabhāvamen) utpādako prāpta hotā hai . dravyakā vah utpād, dravyakī 2abhidheyatāke samay sadbhāvasambaddha hī hai aur paryāyoṅkī abhidheyatāke samay asadbhāvasambaddha hī hai . ise spaṣhṭa samajhāte hain : —
jab dravya hī kahā jātā hai — paryāyen nahīn, tab utpattivināsh rahit, yugapat pravartamān, dravyako utpanna karanevālī 3anvayashaktiyoṅke dvārā, utpattivināshalakṣhaṇavālī, kramashaḥ pravartamān,
216pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. akalaṅk = nirdoṣh (yah dravya pūrvakathit sarvaprakār nirdoṣh lakṣhaṇavālā hai .)
2. abhidheyatā = kahane yogyapanā; vivakṣhā; kathanī .
3. anvayashakti = anvayarūpashakti . (anvayashaktiyān̐ utpatti aur nāshase rahit hain, ek hī sāth pravr̥utta