niṣhpādikā anvayashaktīḥ saṅkrāmato dravyasyāsadbhāvanibaddha ev prādurbhāvaḥ, hemavadev . tathā hi — yadāṅgadādiparyāyā evābhidhīyante, na hem, tadāṅgadādiparyāyasamānajīvitābhiḥ kramapravr̥uttābhiraṅgadādiparyāyaniṣhpādikābhirvyatirekavyaktibhistābhistābhirhemasamānajīvitā yaugapadyapravr̥uttā hemaniṣhpādikā anvayashaktiḥ saṅkrāmato hemno‘sadbhāvanibaddha ev prādurbhāvaḥ . ath paryāyābhidheyatāyāmapyasadutpattau paryāyaniṣhpādikāstāstā vyatirekavyaktayo yaugapadyapravr̥utti- māsādyānvayashaktitvamāpannāḥ paryāyān dravīkuryuḥ, tathāṅgadādiparyāyaniṣhpādikābhistābhi- stābhirvyatirekavyaktibhiryaugapadyapravr̥uttimāsādyānvayashaktitvamāpannābhiraṅgadādiparyāyā api hemī- kriyeran . dravyābhidheyatāyāmapi sadutpattau dravyaniṣhpādikā anvayashaktayaḥ kramapravr̥uttimāsādya tattadvayatirekavyaktitvamāpannā dravyan paryāyīkuryuḥ, tathā hemaniṣhpādikābhiranvayashaktibhiḥ nānantasukhāmr̥utatr̥upto jātaḥ, na chānya iti, tadā sadbhāvanibaddha evotpādaḥ . kasmāditi chet . puruṣhatvenāvinaṣhṭatvāt . yadā tu paryāyanayavivakṣhā kriyate pūrvan sarāgāvasthāyāḥ sakāshādanyo‘yan bharatasagararāmapāṇḍavādikevalipuruṣhāṇān sambandhī niruparāgaparamātmaparyāyaḥ sa ev na bhavati, tadā dravyako 1asadbhāvasambaddha hī utpād hai; suvarṇakī hī bhān̐ti . vah isaprakār jab bājūbandhādi paryāyen hī kahī jātī hain — suvarṇa nahīn, tab bājūbandh ityādi paryāy jitanī ṭikanevālī, kramashaḥ pravartamān, bājūbandh ityādi paryāyoṅkī utpādak un -un vyatirek -vyaktiyoṅke dvārā, suvarṇa jitanī ṭikanevālī, yugapat pravartamān, suvarṇakī utpādak anvayashaktiyoṅko prāpta suvarṇake asadbhāvayukta hī utpād hai .
ab, paryāyoṅkī abhidheyatā (kathanī) ke samay bhī, asat -utpādamen paryāyoṅko utpanna karanevālī ve -ve vyatirekavyaktiyān̐ yugapat pravr̥utti prāpta karake anvayashaktipaneko prāpta hotī huī paryāyoṅko dravya karatā hai (-paryāyoṅkī vivakṣhāke samay bhī vyatirekavyaktiyān̐ anvayashaktirūp banatī huī paryāyoṅko dravyarūp karatī hain ); jaise bājūbandh ādi paryāyoṅko utpanna karanevālī ve- ve vyatirekavyaktiyān̐ yugapat pravr̥utti prāpta karake anvayashaktipaneko prāpta karatī huī bājubandh ityādi paryāyoṅko suvarṇa karatā hai tadnusār . dravyakī abhidheyatāke samay bhī, sat -utpādamen dravyakī utpādak anvayashaktiyān̐ kramapravr̥uttiko prāpta karake us -us vyatirekavyaktitvako prāpta hotī huī, dravyako paryāyen (-paryāyarūp) karatī hain; jaise suvarṇakī utpādak anvayashaktiyān̐
218pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. asadbhāvasambanddha = anastitvake sāth sambandhavālā — saṅkalit . [paryāyoṅkī vivakṣhāke samay
vyatirekavyaktiyoṅko mukhya aur anvayashaktiyoṅko gauṇ kiyā jātā hai, isaliye dravyake asadbhāvasambaddha
utpād (asat -utpād, avidyamānakā utpād) hai . ]