manuṣhyadevasiddhatvaparyāyātmakeṣhu visheṣheṣhu vyavasthitan jīvasāmānyamekamavalokayatāmanav-
lokitavisheṣhāṇān tatsarvan jīvadravyamiti pratibhāti . yadā tu dravyārthikamekāntanimīlitan vidhāy
siddhatvaparyāyātmakān visheṣhānanekānavalokayatāmanavalokitasāmānyānāmanyadanyatpratibhāti,
dravyasya tattadvisheṣhakāle tattadvisheṣhebhyastanmayatvenānanyatvāt, gaṇatr̥uṇaparṇadārumayahavyavāhavat .
tadā nārakatiryaṅmanuṣhyadevasiddhatvaparyāyeṣhu vyavasthitan jīvasāmānyan jīvasāmānye cha vyavasthitā
nārakatiryaṅmanuṣhyadevasiddhatvaparyāyātmakā visheṣhāshcha tulyakālamevāvalokyante . tatraikachakṣhurav-
inamense paryāyārthik chakṣhuko sarvathā banda karake jab mātra khulī huī dravyārthik chakṣhuke dvārā dekhā jātā hai tab nārakapanā, tiryañchapanā, manuṣhyapanā, devapanā aur siddhapanā — vah paryāyasvarūp visheṣhommen rahanevāle ek jīvasāmānyako dekhanevāle aur visheṣhoṅko na dekhanevāle jīvoṅko ‘vah sab jīv dravya hai’ aisā bhāsit hotā hai . aur jab dravyārthik chakṣhuko sarvathā banda karake mātra khulī huī paryāyārthik chakṣhuke dvārā dekhā jātā hai tab jīvadravyamen rahanevāle nārakapanā, tiryañchapanā, manuṣhyapanā, devapanā aur siddhapanā — ve paryāyasvarūp anek visheṣhoṅko dekhanevāle aur sāmānyako na dekhanevāle jīvoṅko (vah jīv dravya) anya -anya bhāsit hotā hai, kyoṅki dravya un -un visheṣhoṅke samay tanmay honese un -un visheṣhonse ananya hai — kaṇḍe, ghās, patte aur kāṣhṭhamay agnikī bhān̐ti . (jaise ghās, lakaṛī ityādikī agni us -us samay ghāsamay, lakaḍīmay ityādi honese ghās, lakaṛī ityādise ananya hai usīprakār dravya un- un paryāyarūp visheṣhoṅke samay tanmay honese unase ananya hai — pr̥uthak nahīn hai .) aur jab un dravyārthik aur paryāyārthik donon ān̐khoṅko ek hī sāth kholakar unake dvārā aur inake dvārā (-dravyārthik tathā paryāyārthik chakṣhuoṅke) dekhā jātā hai tab nārakapanā, tiryañchapanā, manuṣhyapanā, devapanā aur siddhapanā paryāyommen rahanevālā jīvasāmānya tathā jīvasāmānyamen rahanevālā nārakapanā -tiryañchapanā -manuṣhyapanā -devapanā aur siddhatvaparyāyasvarūp visheṣh tulyakālamen hī (ek hī sāth) dikhāī dete hain .