Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 229 of 513
PDF/HTML Page 262 of 546

 

kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
229
eṣh iti nāsti kashchinna nāsti kriyā svabhāvanirvr̥uttā .
kriyā hi nāstyaphalā dharmo yadi niḥphalaḥ paramaḥ ..116..

ih hi sansāriṇo jīvasyānādikarmapudgalopādhisannidhipratyayapravartamānapratikṣhaṇ- vivartanasya kriyā kil svabhāvanirvr̥uttaivāsti . tatastasya manuṣhyādiparyāyeṣhu na kashchanāpyeṣh eveti ṭaṅkotkīrṇo‘sti, teṣhān pūrvapūrvopamardapravr̥uttakriyāphalatvenottarottaropamardyamānatvāt; phal- pr̥uthaktvalakṣhaṇasyātadbhāvābhidhānānyatvalakṣhaṇasya cha kathanarūpeṇ dvitīyā, sañgnālakṣhaṇaprayojanādibhedarūp- syātadbhāvasya vivaraṇarūpeṇ tr̥utīyā, tasyaiv dr̥uḍhīkaraṇārthan chaturthīti gāthāchatuṣhṭayen sattādravyayor- bhedaviṣhaye yuktikathanamukhyatā . tadanantaran sattādravyayorguṇaguṇikathanen prathamā, guṇaparyāyāṇān dravyeṇ sahābhedakathanen dvitīyā cheti svatantragāthādvayam . tadanantaran dravyasya sadutpādāsadutpādayoḥ sāmānyavyākhyānen visheṣhavyākhyānen cha gāthāchatuṣhṭayan, tatashcha saptabhaṅgīkathanen gāthaikā cheti samudāyen

anvayārtha :[eṣhaḥ iti kashchit nāsti ] (manuṣhyādiparyāyommen) ‘yahī’ aisī koī (shāshvat paryāy) nahīn hain; [svabhāvanirvr̥uttā kriyā nāsti na ] (kyoṅki sansārī jīvake) svabhāvaniṣhpanna kriyā nahīn ho so bāt nahīn hai; (arthāt vibhāvasvabhāvase utpanna honevālī rāg- dveṣhamay kriyā avashya hai .) [yadi ] aur yadi [paramaḥ dharmaḥ niḥphalaḥ ] paramadharma aphal hai to [kriyā hi aphalā nāsti ] kriyā avashya aphal nahīn hai; (arthāt ek vītarāg bhāv hī manuṣhyādiparyāyarūp phal utpanna nahīn karatī; rāg -dveṣhamay kriyā to avashya vah phal utpanna karatī hai .)..116..

ṭīkā :yahān̐ (is vishvamen), anādikarmapudgalakī upādhike sadbhāvake āshray (-kāraṇ) se jisake pratikṣhaṇ 1vivarttan hotā rahatā hai aise sansārī jīvako kriyā vāstavamen svabhāv niṣhpanna hī hai; isaliye usake manuṣhyādiparyāyommense koī bhī paryāy ‘yahī’ hai aisī ṭaṅkotkīrṇa nahīn hai; kyoṅki ve paryāyen pūrva -pūrva paryāyoṅke nāshamen pravartamān kriyā phalarūp honese 2uttar -uttar paryāyoṅke dvārā naṣhṭa hotī hain . aur kriyākā phal to, mohake sāth 3milanakā nāsh 1. vivartan = vipariṇaman; palaṭā (phe raphār) hote rahanā . 2. uttar -uttar = bādakī . (manuṣhyādiparyāyen rāgadveṣhamay kriyākī phalarūp hain, isaliye koī bhī paryāy pūrva

paryāyako naṣhṭa karatī hai aur bādakī paryāyase svayam naṣhṭa hotī hai . 3. milan = mil jānā; mishritapanā; sambandh; juṛān .