Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 234 of 513
PDF/HTML Page 267 of 546

 

234pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-

amī manuṣhyādayaḥ paryāyā nāmakarmanirvr̥uttāḥ santi tāvat . na punaretāvatāpi tatra jīvasya svabhāvābhibhavo‘sti, yathā kanakabaddhamāṇikyakaṅk ṇeṣhu māṇikyasya . yattatra naiv jīvaḥ svabhāvamupalabhate tat svakarmapariṇamanāt, payaḥpūravat . yathā khalu payaḥpūraḥ pradeshasvādābhyān pichumandachandanādivanarājīn pariṇamanna dravatvasvādutvasvabhāvamupalabhate, tathātmāpi pradeshabhāvābhyān karmapariṇamanānnāmūrtatvaniruparāgavishuddhimattvasvabhāvamupalabhate ..118.. labdhasvabhāvā na bhavanti, ten kāraṇen svabhāvābhibhavo bhaṇyate, na cha jīvābhāvaḥ . kathambhūtāḥ santo labdhasvabhāvā na bhavanti . pariṇamamāṇā sakammāṇi svakīyodayāgatakarmāṇi sukhaduḥkharūpeṇ pariṇamamānā iti . ayamatrārthaḥyathā vr̥ukṣhasechanaviṣhaye jalapravāhashchandanādivanarājirūpeṇ pariṇataḥ sansvakīy-

ṭīkā :pratham to, yah manuṣhyādiparyāyen nāmakarmase niṣhpanna hain, kintu itanese bhī vahān̐ jīvake svabhāvakā parābhav nahīn hai; jaise kanakabaddha (suvarṇamen jaṛe huye) māṇikavāle kaṅkaṇommen māṇikake svabhāvakā parābhav nahīn hotā tadanusār . jo vahān̐ jīv svabhāvako upalabdha nahīn karatāanubhav nahīn karatā so svakarmarūp pariṇamit honese hai, pānīke pūr (bārḥ) kī bhān̐ti . jaise pānīkā pūr pradeshase aur svādase nimba -chandanādivanarājirūp (nīm, chandan ityādi vr̥ukṣhoṅkī lambī paṅktirūp) pariṇamit hotā huā ( apane 1dravatva aur 2svādutvarūp svabhāvako upalabdha nahīn karatā, usīprakār ātmā bhī pradeshase aur bhāvase svakarmarūp pariṇamit honese (apane) amūrtatva aur 3niruparāg vishuddhimatvarūp svabhāvako upalabdha nahīn karatā .

bhāvārtha :manuṣhyādiparyāyommen karma kahīn jīvake svabhāvako na to hanatā hai aur na āchchhādit karatā hai; parantu vahān̐ jīv svayam hī apane doṣhase karmānusār pariṇaman karatā hai, isaliye use apane svabhāvakī upalabdhi nahīn hai . jaise pānīkā pūr pradeshakī apekṣhāse vr̥ukṣhoṅke rūpase pariṇamit hotā huā apane pravāhīpanerūp svabhāvako upalabdha karatā huā anubhav nahīn karatā, aur svādakī apekṣhāse vr̥ukṣharūp pariṇamit hotā huā apane svādiṣhṭapanerūp svabhāvako upalabdha nahīn karatā, usīprakār ātmā bhī pradeshakī apekṣhāse svakarmānusār pariṇamit hotā huā apane amūrtasvarūp svabhāvako upalabdha nahīn karatā aur bhāvakī apekṣhāse svakarmarūp pariṇamit hotā huā uparāgase rahit vishuddhivālāpanārūp apane svabhāvako upalabdha nahīn karatā . isase yah nishchit hotā hai ki manuṣhyādiparyāyommen jīvoṅko apane hī doṣhase apane 1. dravatva = pravāhīpanā . 2. svādutva = svādiṣhṭapanā . 3. niruparāg -vishuddhimatva = uparāg (-malinatā, vikār) rahit vishuddhivālāpanā [arūpīpanā aur nirvikār

-vishuddhivālāpanā ātmākā svabhāv hai . ]