Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 123.

< Previous Page   Next Page >


Page 242 of 513
PDF/HTML Page 275 of 546

 

dravyakarmaṇ ev kartā, na tvātmapariṇāmātmak sya bhāvakarmaṇaḥ . tat ātmātmasvarūpeṇ pariṇamati, na pudgalasvarūpeṇ pariṇamati ..122.. ath kin tatsvarūpan yenātmā pariṇamatīti tadāvedayati pariṇamadi chedaṇāe ādā puṇ chedaṇā tidhābhimadā .

sā puṇ ṇāṇe kamme phalammi vā kammaṇo bhaṇidā ..123..
pariṇamati chetanayā ātmā punaḥ chetanā tridhābhimatā .
sā punaḥ gnāne karmaṇi phale vā karmaṇo bhaṇitā ..123..

yato hi nām chaitanyamātmanaḥ svadharmavyāpakatvan tatashchetanaivātmanaḥ svarūpan, tayā pariṇamati tadā mokṣhan sādhayati, ashuddhopādānakāraṇen tu bandhamiti . pudgalo‘pi jīvavannishchayen svakīyapariṇāmānāmev kartā, jīvapariṇāmānān vyavahāreṇeti ..122.. evan rāgādipariṇāmāḥ karmabandha- kāraṇan, teṣhāmev kartā jīv itikathanamukhyatayā gāthādvayen tr̥utīyasthalan gatam . ath yen pariṇāmenātmā pariṇamati tan pariṇāman kathayatipariṇamadi chedaṇāe ādā pariṇamati chetanayā karaṇabhūtayā . sa kaḥ . ātmā . yaḥ ko‘pyātmanaḥ shuddhāshuddhapariṇāmaḥ sa sarvo‘pi chetanān na tyajati ityabhiprāyaḥ . puṇ chedaṇā tidhābhimadā sā sā chetanā punastridhābhimatā . kutra kutra . ṇāṇe gnānaviṣhaye kamme karmaviṣhaye phalammi ātmāke pariṇāmasvarūp bhāvakarmakā nahīn .

isase (aisā samajhanā chāhiye ki) ātmā ātmasvarūp pariṇamit hotā hai, pudgalasvarūp pariṇamit nahīn hotā ..122..

ab, yah kahate hain ki vah kaunasā svarūp hai jisarūp ātmā pariṇamit hotā hai ? :

anvayārtha :[ātmā ] ātmā [chetanatayā ] chetanārūpe [pariṇamati ] pariṇamit hotā hai . [punaḥ ] aur [chetanā ] chetanā [tridhā abhimatā ] tīn prakārase mānī gayī hai; [punaḥ ] aur [sā ] vah [gnāne ] gnānasambandhī, [karmaṇi ] karmasambandhī [vā ] athavā [karmaṇaḥ phale ] karmaphal sambandhī[bhaṇitā ] aisī kahī gayī hai ..123..

ṭīkā :jisase chaitanya vah ātmākā 1svadharmavyāpakapanā hai, usase chetanā hī

jīv chetanārūp pariṇame; vaḷī chetanā trividhā gaṇī;
te gnānaviṣhayak, karmaviṣhayak, karmaph ḷaviṣhayak kahī. 123.

242pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-

1. svadharmavyāpakapanā = nijadharmommen vyāpakapanā .