Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 254 of 513
PDF/HTML Page 287 of 546

 

pudgalajīvanibaddho dharmādharmāstikāyakālāḍhayaḥ .
vartate ākāshe yo lokaḥ sa sarvakāle tu ..128..

asti hi dravyasya lokālokatven visheṣhavishiṣhṭatvan svalakṣhaṇasadbhāvāt . svalakṣhaṇan hi lokasya ṣhaḍdravyasamavāyātmakatvan, alokasya punaḥ kevalākāshātmakatvam . tatra sarvadravya- vyāpini paramamahatyākāshe yatra yāvati jīvapudgalau gatisthitidharmāṇau gatisthitī āskandataḥ tadgatisthitinibandhanabhūtau cha dharmā‘dharmāvabhivyāpyāvasthitau, sarvadravyavartanānimittabhūtashcha kālo nityadurlalitastattāvadākāshan sheṣhāṇyasheṣhāṇi dravyāṇi chetyamīṣhān samavāy ātmatven svalakṣhaṇan bhavatītyarthaḥ ..127.. ath lokālokarūpeṇ padārthasya dvaividhyamākhyātipoggalajīvaṇibaddho aṇu- skandhabhedabhinnāḥ pudgalāstāvattathaivāmūrtatvātīndriyagnānamayatvanirvikāraparamānandaikasukhamayatvādilakṣhaṇā jīvāshchetthambhūtajīvapudgalairnibaddhaḥ sambaddho bhr̥utaḥ pudgalajīvanibaddhaḥ . dhammādhammatthikāyakālaḍḍho dharmā- dharmāstikāyau cha kālashcha dharmādharmāstikāyakālāstairāḍhayo bhr̥uto dharmādharmāstikāyakālāḍhayaḥ . jo yaḥ eteṣhān pañchānāmitthambhūtasamudāyo rāshiḥ samūhaḥ . vaṭṭadi vartate . kasmin . āgāse anantā- nantākāshadravyasya madhyavartini lokākāshe . so logo sa pūrvoktapañchānān samudāyastadādhārabhūtan lokākāshan cheti ṣhaḍdravyasamūho loko bhavati . kva . savvakāle du sarvakāle tu . tadbahirbhūtamanantānantākāshamalok ityabhiprāyaḥ ..128.. ath dravyāṇān sakriyaniḥkriyatven bhedan darshayatītyekā pātanikā, dvitīyā tu jīvapudgalayorarthavyañjanaparyāyau dvau sheṣhadravyāṇān tu

anvayārtha :[ākāshe ] ākāshamen [yaḥ ] jo bhāg [pudgalajīvanibaddhaḥ ] jīv aur pudgalase sanyukta [dharmādharmāstikāyakālāḍhayaḥ vartate ] tathā dharmāstikāy adharmāstikāy aur kālase samr̥uddha hai, [saḥ ] vah [sarvakāle tu ] sarvakālamen [lokaḥ ] lok hai . (sheṣh keval ākāsh vah alok hai .)

ṭīkā :vāstavamen dravya lokatva aur alokatvake bhedase visheṣhavān hai, kyoṅki apane -apane lakṣhaṇoṅkā sadbhāv hai . lokakā svalakṣhaṇ ṣhaḍdravyasamavāyātmakapanā (-chhah dravyoṅkā samudāyasvarūpapanā) hai aur alokakā keval ākāshātmakapanā (-mātra ākāshasvarūpapanā) hai . vahān̐, sarva dravyommen vyāpta hone vāle param mahān ākāshamen, jahān̐ jitanemen gatisthiti dharmavāle jīv tathā pudgal gati -sthitiko prāpta hote hain, (jahān̐ jitanemen) unhen, gati -sthitimen nimittabhūt dharma tathā adharma vyāpta hokar rahate hain aur (jahān̐ jitanemen) sarva dravyoṅko vartanāmen nimittabhūt kāl sadā vartatā hai, vah utanā ākāsh tathā sheṣh samasta

254pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-