yasya sa lokaḥ . yatra yāvati punarākāshe jīvapudgalayorgatisthitī na sambhavato, dharmādharmau nāvasthitau, na kālo durlalitastāvatkevalamākāshamātmatven svalakṣhaṇan yasya so‘lokaḥ ..128..
uppādaṭṭhidibhaṅgā poggalajīvappagassa logassa .
mukhyavr̥uttyārthaparyāy iti vyavasthāpayati — jāyante jāyante . ke kartāraḥ . uppādaṭṭhidibhaṅgā utpād- sthitibhaṅgāḥ . kasya sambandhinaḥ . logassa lokasya . kimvishiṣhṭasya . poggalajīvappagassa pudgal- jīvātmakasya, pudgalajīvāvityupalakṣhaṇan ṣhaḍdravyātmakasya . kasmātsakāshāt jāyante . pariṇāmādo pariṇāmāt ekasamayavartino‘rthaparyāyāt . saṅghādādo va bhedādo na kevalamarthaparyāyātsakāshājjāyante jīv- pudgalānāmutpādādayaḥ saṅghātādvā, bhedādvā vyañjanaparyāyādityarthaḥ . tathāhi — dharmādharmākāshakālānān mukhyavr̥uttyaikasamayavartino‘rthaparyāyā ev, jīvapudgalānāmarthaparyāyavyañjanaparyāyāshcha . kathamiti chet . dravya — unakā samudāy jisakā 1svapanese svalakṣhaṇ hai, vah lok hai; aur jahān̐ jitane ākāshamen jīv tathā pudgalakī gati -sthiti nahīn hotī, dharma tathā adharma nahīn rahate aur kāl nahīn vartatā, utanā keval ākāsh jisakā sva -panese svalakṣhaṇ hai, vah alok hai ..128..
ab, ‘kriyā’ rūp aur ‘bhāv’ rūp aise jo dravyake bhāv hain unakī apekṣhāse dravyakā visheṣh (-bhed) nishchit karate hain : —
anvayārtha : — [pudgalajīvātmakasya lokasya ] pudgal -jīvātmak lokake [pariṇāmāt ] pariṇamanase aur [saṅghātāt vā bhedāt ] saṅghāt (milane) aur bhed (pr̥uthak hone) se [utpādasthitibhaṅgāḥ ] utpād, dhrauvya aur vyay [jāyante ] hote hain ..129..
utpād, vyay ne dhruvatā jīvapudgalātmak lokane pariṇām dvārā, bhed vā saṅghāt dvārā thāy chhe. 129
1. svapanese = nijarūpase (ṣhaḍdravyasamudāy hī lok hai, arthāt vahī lokakā svatva hai — svarūp hai . isaliye lokake svapanese ṣhaṭdravyoṅkā samudāy lokakā svalakṣhaṇ hai .)