Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 286 of 513
PDF/HTML Page 319 of 546

 

vartidhrauvyamev kutastyam . evan sati nashyati trailakṣhaṇyan, ullasati kṣhaṇabhaṅgaḥ, astamupaiti nityan dravyan, udīyante kṣhaṇakṣhayiṇo bhāvāḥ . tatastattvaviplavabhayātkashchidavashyamāshrayabhūto vr̥uttervr̥utti- mānanusartavyaḥ . sa tu pradesh evāpradeshasyānvayavyatirekānuvidhāyitvāsiddheḥ . evan sapradeshatve hi kālasya kut ekadravyanibandhanan lokākāshatulyāsaṅkhyeyapradeshatvan nābhyupagamyet . paryāy- samayāprasiddheḥ . pradeshamātran hi dravyasamayamatikrāmataḥ paramāṇoḥ paryāyasamayaḥ prasiddhayati . lokākāshatulyāsaṅkhyeyapradeshatve tu dravyasamayasya kutastyā tatsiddhiḥ . lokākāshatulyā- saṅkhyeyapradeshaikadravyatve‘pi tasyaikan pradeshamatikrāmataḥ paramāṇostatsiddhiriti chennaivan; ekadeshavr̥utteḥ jānīhi he shiṣhya . kasmāchchhūnyamiti chet . atthantarabhūdan ekapradeshābhāve satyarthāntarabhūtan bhinnan bhavati yataḥ kāraṇāt . kasyāḥ sakāshādbhinnam . atthīdo utpādavyayadhrauvyātmakasattāyā iti . tathāhikāl- padārthasya tāvatpūrvasūtroditaprakāreṇotpādavyayadhrauvyātmakamastitvan vidyate; tachchāstitvan pradeshan vinā na isaliye) nāsh aur utpādakī ekatāmen pravartamān dhrauvya kahān̐se ho sakatā hai ? aisā honepar trilakṣhaṇatā (utpādavyayadhrauvyatā) naṣhṭa ho jātī hai, kṣhaṇabhaṅg (bauddhasammat kṣhaṇavināsh) ullasit ho uṭhatā hai, nitya dravya asta ho jātā hai aur kṣhaṇavidhvansī bhāv utpanna hote hain . isaliye hai . vah to pradesh hī hai (arthāt vah vr̥uttimān sapradesh hī hotā hai ), kyoṅki apradeshake anvay tathā vyatirekakā anuvidhāyitva asiddha hai . (jo apradesh hotā hai vah anvay tathā vyatirekoṅkā anusaraṇ nahīn kar sakatā, arthāt usamen dhrauvya tathā utpādvyay nahīn ho sakate .)

(prashna :) isaprakār kāl sapradesh hai to usake ekadravyake kāraṇabhūt lokākāsh tulya asaṅkhyapradesh kyon na mānane chāhiye ?

(uttar :) aisā ho to paryāyasamay prasiddha nahīn hotā, isaliye asaṅkhya pradesh mānanā yogya nahīn hai . paramāṇuke dvārā pradeshamātra dravyasamayakā ullaṅghan karane par (arthātparamāṇuke dvārā ekapradeshamātra kālāṇuse nikaṭake dūsare pradeshamātra kālāṇu tak mandagatise gaman karane par) paryāyasamay prasiddha hotā hai . yadi dravyasamay lokākāshatulya asaṅkhyapradeshī ho to paryāyasamayakī siddhi kahān̐se hogī ?

‘yadi dravyasamay arthāt kālapadārtha lokākāsh jitane asaṅkhya pradeshavālā ek dravya ho to bhī paramāṇuke dvārā usakā ek pradesh ullaṅghit honepar paryāyasamayakī siddhi ho’ aisā kahā jāy to yah ṭhīk nahīn hai; kyoṅki (usamen do doṣh āte hain ) :

286pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-

1tattvaviplavake bhayase avashya hī vr̥uttikā āshrayabhūt koī vr̥uttimān ḍhūn̐rḥanāsvīkār karanā yogya

1. tattvaviplav = vastusvarūpamen andhādhundhī .