Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 296 of 513
PDF/HTML Page 329 of 546

 

ya indriyādivijayī bhūtvopayogamātmakan dhyāyati .
karmabhiḥ sa na rajyate kathan tan prāṇā anucharanti ..151..

pudgalaprāṇasantatinivr̥utterantaraṅgo heturhi paudgalikakarmamūlasyoparaktatvasyābhāvaḥ . sa tu samastendriyādiparadravyānuvr̥uttivijayino bhūtvā samastopāshrayānuvr̥uttivyāvr̥uttasya spha ṭikamaṇe- rivātyantavishuddhamupayogamātramātmānan sunishchalan kevalamadhivasataḥ syāt . idamatra tātparyan ātmano‘tyantavibhaktatvasiddhaye vyavahārajīvatvahetavaḥ pudgalaprāṇā evamuchchhettavyāḥ ..151.. kevalagnānadarshanopayogan nijātmānan dhyāyati, kammehin so ṇa rajjadi karmabhishchichchamatkārātmanaḥ pratibandha- kairgnānāvaraṇādikarmabhiḥ sa na rajyate, na badhyate . kih tan pāṇā aṇucharanti karmabandhābhāve sati tan puruṣhan

anvayārtha :[yaḥ ] jo [indriyādivijayībhūtvā ] indriyādikā vijayī hokar [upayogan ātmakan ] upayogamātra ātmākā [dhyāyati ] dhyān karatā hai, [saḥ ] vah [karmabhiḥ ] karmoṅke dvārā [na rajyate ] rañjit nahīn hotā; [tan ] use [prāṇāḥ ] prāṇ [kathan ] kaise [anucharanti ] anusareṅge ? (arthāt usake prāṇoṅkā sambandha nahīn hotā .) ..151..

ṭīkā :vāstavamen paudgalik prāṇoṅke santatikī nivr̥uttikā antaraṅga hetu paudgalik karma jisakā kāraṇ (nimitta) hai aise 1uparaktapanekā abhāv hai . aur vah abhāv jo jīv samasta indriyādik paradravyoṅke anusār pariṇatikā vijayī hokar, (anek varṇovāle) 2āshrayānusār sārī pariṇatise vyāvr̥utta (pr̥uthak, alag) hue spha ṭik maṇikī bhān̐ti, atyanta vishuddha upayogamātra akele ātmāmen sunishchalatayā vasatā hai, us jīvake hotā hai .

yahān̐ yah tātparya hai kiātmākī atyanta vibhaktatā siddha karaneke liye vyavahārajīvatvake hetubhūt paudgalik prāṇ isaprakār uchchhed karaneyogya hain .

bhāvārtha :jaise anek raṅgayukta āshrayabhūt vastuke anusār jo (spha ṭik maṇikā) anekaraṅgī pariṇaman hai usase sarvathā vyāvr̥utta huye spha ṭikamaṇike uparaktapanekā abhāv hai, usīprakār anekaprakārake karma va indriyādike anusār jo (ātmākā) anek prakārakā vikārī pariṇaman hai usase sarvathā vyāvr̥utta huye ātmāke (jo ek upayogamātra

296pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-

1. uparaktapanā = vikr̥utapanā; malinapanā; rañjitapanā; uparāgayuktapanā, (uparāgake arthake liye gāthā 126kā phu ṭanoṭ dekho])

2. āshray = jisamen spha ṭikamaṇi rakhā ho vah vastu .