ṇiddhā vā lukkhā vā aṇupariṇāmā samā va visamā vā .
dvitīyanāmābhidheyen shaktivisheṣheṇ vardhate . kimparyantam . yāvadanantasaṅkhyānam . kasmāt . pudgal- dravyasya pariṇāmitvāt, pariṇāmasya vastusvabhāvādev niṣhedhitumashakyatvāditi ..164.. athātra kīdrashātsnigdharūkṣhatvaguṇāt piṇḍo bhavatīti prashne samādhānan dadāti — bajjhanti hi badhyante hi sphu ṭam . ke . karmatāpannāḥ aṇupariṇāmā aṇupariṇāmāḥ . aṇupariṇāmashabdenātra pariṇāmapariṇatā aṇavo gr̥uhyante . kathambhūtāḥ . ṇiddhā vā lukkhā vā snigdhapariṇāmapariṇatā vā rūkṣhapariṇāmapariṇatā
iti sañgnā, trishaktipañchashaktisaptashakyādipariṇatānān viṣham iti sañgnā . punashcha kinrūpāḥ . samado durādhigā jadi samataḥ samasaṅkhyānātsakāshād dvābhyān guṇābhyāmadhikā yadi chet . kathan dviguṇādhikatvamiti tak vyāpta honevālā snigdhatva athavā rūkṣhatva paramāṇuke hotā hai kyoṅki paramāṇu anek prakārake guṇomvālā hai .
bhāvārtha : — paramāṇu pariṇamanavālā hai, isaliye usake snigdhatva aur rūkṣhatva ek avibhāg – 1pratichchhedase lekar ananta avibhāg pratichchhedon tak taratamatāko prāpta hote hain .
ab yah batalāte hain ki kaise snigdhatva – rūkṣhatvase piṇḍapanā hotā hai : —
anvayārtha : — [aṇupariṇāmāḥ ] paramāṇu – pariṇām, [snigdhāḥ vā rūkṣhāḥ vā ] snigdha hon yā rūkṣha hāen [samāḥ viṣhamāḥ vā ] sam anshavāle hon yā viṣham anshavāle hon [yadi samataḥ ho snigdha athavā rūkṣha aṇu – pariṇām, sam vā viṣham ho,
1 kisī guṇamen (arthāt guṇakī paryāyamen) anshakalpanā karane par, usakā jo chhoṭese chhoṭā (niransh) ansh hotā hai use us guṇakā (arthāt guṇakī paryāyakā) avibhāg pratichchhed kahā jātā hai . (bakarīse gāyake dūdhamen aur gāyase bhainsake dūdhamen sachikkaṇatāke avibhāgī pratichchhed adhik hote hain . dhūlase rākhamen aur rākhase vālūmen rūkṣhatāke avibhāgī pratichchhedak adhik hote hai .)