Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 333 of 513
PDF/HTML Page 366 of 546

 

kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
333
upayogamayo jīvo muhyati rajyati vā pradveṣhṭi .
prāpya vividhān viṣhayān yo hi punastaiḥ sa bandhaḥ ..175..

ayamātmā sarva ev tāvatsavikalpanirvikalpaparichchhedātmakatvādupayogamayaḥ . tatra yo hi nām nānākārān parichchhedyānarthānāsādya mohan vā rāgan vā dveṣhan vā samupaiti sa nām taiḥ parapratyayairapi moharāgadveṣhairuparaktātmasvabhāvatvānnīlapītaraktopāshrayapratyayanīlapītaraktatvairuparakta- svabhāvaḥ spha ṭikamaṇiriv svayamek ev tadbhāvadvitīyatvādbandho bhavati ..175.. dvitīyā, tatparihārarūpeṇ tr̥utīyā cheti gāthātrayeṇ prathamasthalan gatam . ath rāgadveṣhamohalakṣhaṇan bhāvabandha- svarūpamākhyātiuvaogamao jīvo upayogamayo jīvaḥ, ayan jīvo nishchayanayen vishuddhagnān- darshanopayogamayastāvattathābhūto‘pyanādibandhavashātsopādhispha ṭikavat paropādhibhāven pariṇataḥ san . kin karoti . mujjhadi rajjedi vā padussedi muhyati rajyati vā pradveṣhṭi dveṣhan karoti . kin kr̥utvā pūrvan . pappā prāpya . kān . vividhe visaye nirviṣhayaparamātmasvarūpabhāvanāvipakṣhabhūtānvividhapañchendriyaviṣhayān . jo hi puṇo yaḥ punaritthambhūto‘sti jīvo hi sphu ṭan, tehin sambandho taiḥ sambaddho bhavati, taiḥ pūrvoktarāg- dveṣhamohaiḥ kartr̥ubhūtairmoharāgadveṣharahitajīvasya shuddhapariṇāmalakṣhaṇan paramadharmamalabhamānaḥ san sa jīvo baddho bhavatīti . atra yo‘sau rāgadveṣhamohapariṇāmaḥ sa ev bhāvabandha ityarthaḥ ..175.. ath bhāvabandha-

anvayārtha :[yaḥ hi punaḥ ] jo [upayogamayaḥ jīvaḥ ] upayogamay jīv [vividhān viṣhayān ] vividh viṣhayoṅko [prāpya ] prāpta karake [muhyati ] moh karatā hai, [rajyati ] rāg karatā hai, [vā ] athavā [pradveṣhṭi ] dveṣh karatā hai, [saḥ ] vah jīv [taiḥ ] unake dvārā (moh rāgdveṣhake dvārā) [bandhaḥ ] bandharūp hai ..175..

ṭīkā :pratham to yah ātmā sarva hī upayogamay hai, kyoṅki vah savikalpa aur nirvikalpa pratibhāsasvarūp hai (arthāt gnāndarshanasvarūp hai .) usamen jo ātmā vividhākār pratibhāsit honevāle padārthoṅko prāpta karake moh, rāg athavā dveṣh karatā hai, vah ātmākālā, pīlā, aur lāl 1āshray jinakā nimitta hai aise kālepan, pīlepan aur lālapanake dvārā uparakta svabhāvavāle spha ṭikamaṇikī bhān̐tipar jinakā nimitta hai aise moh, rāg aur dveṣhake dvārā uparakta (vikārī, malin, kaluṣhit,) ātmasvabhāvavālā honese, svayam akelā hī bandh (bandharūp) hai, kyoṅki moharāgadveṣhādibhāv usakā 2dvitīy hai ..175..

1. āshray = jisamen spha ṭikamaṇi rakhā ho vah pātra .

2. dvitīy = dūsarā [‘bandha to doke bīch hotā hai, akelā ātmā bandhasvarūp kaise ho sakatā hai ?’ is prashnakā uttar yah hai kiek to ātmā aur dūsarā moharāgadveṣhādibhāv honese, moharāgadveṣhādibhāvake dvārā malinasvabhāvavālā ātmā svayam hī bhāvabandh hai .]