Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 184.

< Previous Page   Next Page >


Page 343 of 513
PDF/HTML Page 376 of 546

 

kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
343

yo hi nām naivan pratiniyatachetanāchetanatvasvabhāven jīvapudgalayoḥ svaparavibhāgan pashyati sa evāhamidan mamedamityātmātmīyatven paradravyamadhyavasyati mohānnānyaḥ . ato jīvasya paradravya- pravr̥uttinimittan svaparaparichchhedābhāvamātramev, sāmarthyātsvadravyapravr̥uttinimittan tadabhāvaḥ ..183..

athātmanaḥ kin karmeti nirūpayati

kuvvan sabhāvamādā havadi hi kattā sagassa bhāvassa .
poggaladavvamayāṇan ṇa du kattā savvabhāvāṇan ..184..
kurvan svabhāvamātmā bhavati hi kartā svakasya bhāvasya .
pudgaladravyamayānān na tu kartā sarvabhāvānām ..184..

athaitadev bhedavignānan prakārāntareṇ draḍhayatijo ṇavi jāṇadi evan yaḥ kartā naiv jānātyevan pūrvoktaprakāreṇ . kam . paran ṣhaḍjīvanikāyādiparadravyan, appāṇan nirdoṣhiparamātmadravyarūpan nijātmānam . kin kr̥utvā . sahāvamāsejja shuddhopayogalakṣhaṇanijashuddhasvabhāvamāshritya . kīradi ajjhavasāṇan sa puruṣhaḥ karotyadhyavasānan pariṇāmam . ken rūpeṇ . ahan mamedan ti ahan mamedamiti . mamakārāhaṅkārādirahit- paramātmabhāvanāchyuto bhūtvā paradravyan rāgādikamahamiti dehādikan mametirūpeṇ . kasmāt . mohādo mohādhīnatvāditi . tataḥ sthitametatsvaparabhedavignānabalen svasamvedanagnānī jīvaḥ svadravye ratin paradravye hai’ [iti ] isaprakār [adhyavasānan ] adhyavasān [kurute ] karatā hai ..183..

ṭīkā :jo ātmā isaprakār jīv aur pudgalake (apaneapane) nishchit chetanatva aur achetanatvarūp svabhāvake dvārā svaparake vibhāgako nahīn dekhatā, vahī ātmā ‘yah main hūn̐, yah merā hai’ isaprakār mohase paradravyamen apanepanakā adhyavasān karatā hai, dūsarā nahīn . isase (yah nishchit huā ki) jīvako paradravyamen pravr̥uttikā nimitta svaparake gnānakā abhāvamātra hī hai aur (kahe vinā bhī) sāmarthyase (yah nishchit huā ki) svadravyamen pravr̥uttikā nimitta 1usakā abhāv hai .

bhāvārtha :jise svaparakā bhedavignān nahīn hai vahī paradravyamen ahaṅkārmamakār karatā hai, bhedavignānī nahīn . isaliye paradravyamen pravr̥uttikā kāraṇ bhedavignānakā abhāv hī hai, aur svadravyamen pravr̥uttikā kāraṇ bhedavignān hī hai ..183..

ab yah nirūpaṇ karate hain ki ātmākā karma kyā hai :

nij bhāv karato jīv chhe kartā khare nij bhāvano;
paṇ te nathī kartā sakal pudgaladaravamay bhāvano. 184
.

1. usakā abhāv = sva -parake gnānake abhāvakā abhāv; svaparake gnānakā sadbhāv .