so‘yamātmā paradravyopādānahānashūnyo‘pi sāmpratan sansārāvasthāyān nimittamātrīkr̥ut- paradravyapariṇāmasya svapariṇāmamātrasya dravyatvabhūtatvāt kevalasya kalayan kartr̥utvan, tadev tasya svapariṇāman nimittamātrīkr̥utyopāttakarmapariṇāmābhiḥ pudgaladhūlībhirvishiṣhṭāvagāharūpeṇopādīyate kadāchinmuchyate cha ..186.. parabhāvan na gr̥uhṇāti na muñchati na cha karotyupādānarūpeṇ lohapiṇḍo vāgnin tathāyamātmā na cha gr̥uhṇāti na cha muñchati na cha karotyupādānarūpeṇ pudgalakarmāṇīti . kin kurvannapi . poggalamajjhe vaṭṭaṇṇavi savvakālesu kṣhīranīranyāyen pudgalamadhye varttamāno‘pi sarvakāleṣhu . anen ki muktan bhavati . yathā siddho bhagavān pudgalamadhye varttamāno‘pi paradravyagrahaṇamochanakaraṇarahitastathā shuddhanishchayen shaktirūpeṇ sansārī jīvo‘pīti bhāvārthaḥ ..185.. ath yadyayamātmā pudgalakarma na karoti na cha muñchati tarhi bandhaḥ kathan, tarhi mokṣho‘pi kathamiti prashne pratyuttaran dadāti --sa idāṇin kattā san sa idānīn kartā san . sa pūrvoktalakṣhaṇ ātmā, idānīn ko‘rthaḥ evan pūrvokta nayavibhāgen, kartā san . kasya . sagapariṇāmassa nirvikāranityā-
anvayārtha : — [saḥ ] vah [idānīn ] abhī (sansārāvasthāmen) [dravyajātasya ] dravyase (ātmadravyase) utpanna honevāle [svakapariṇāmasya ] (ashuddha) svapariṇāmakā [kartā san ] kartā hotā huā [karmadhūlibhiḥ ] karmarajase [ādīyate ] grahaṇ kiyā jātā hai aur [kadāchit vimuchyate ] kadāchit chhoṛā jātā hai ..186..
ṭīkā : — so yah ātmā paradravyake grahaṇ – tyāgase rahit hotā huā bhī abhī sansārāvasthāmen, paradravyapariṇāmako nimittamātra karate hue keval svapariṇāmamātrakā — us svapariṇāmake dravyatvabhūt honese — kartr̥utvakā anubhav karatā huā, usake isī svapariṇāmako nimittamātra karake karmapariṇāmako prāpta hotī huī aisī pudgalarajake dvārā vishiṣhṭa avagāharūpase grahaṇ kiyā jātā hai aur kadāchit chhoṛā jātā hai .
bhāvārtha : — abhī sansārāvasthāmen jīv paudgalik karmapariṇāmako nimittamātra karake apane ashuddha pariṇāmakā hī kartā hotā hai (kyoṅki vah ashuddha pariṇām svadravyase utpanna hotā hai ), paradravyakā kartā nahīn hotā . isaprakār jīv apane ashuddha pariṇāmakā kartā hone par jīvake usī ashuddha pariṇāmako nimittamātra karake karmarūp pariṇamit hotī huī pudgalaraj visheṣh avagāharūpase jīvako grahaṇ1 karatī hai, aur kabhī (sthitike anusār rahakar athavā jīvake
346pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. karmapariṇat pudgaloṅkā jīvake sāth visheṣh avagāharūpase rahaneko hī yahān̐ karmapudgaloṅke dvārā jīvakā ‘grahaṇ honā’ kahā hai .