ath svāyambhuvasyāsya shuddhātmasvabhāvalābhasyātyantamanapāyitvan kathañchidutpād- vyayadhrauvyayuktatvan chālochayati — bhaṅgavihūṇo ya bhavo sambhavaparivajjido viṇāso hi .
vijjadi tassev puṇo ṭhidisambhavaṇāsasamavāo ..17.. kevalagnānotpattiprastāve yato bhinnakārakan nāpekṣhate tataḥ svayambhūrbhavatīti bhāvārthaḥ ..16.. evan sarvagnamukhyatven prathamagāthā . svayambhūmukhyatven dvitīyā cheti prathamasthale gāthādvayan gatam .. athāsya bhagavato dravyārthikanayen nityatve‘pi paryāyārthikanayenānityatvamupadishati — bhaṅgavihūṇo ya bhavo bhaṅga- vihīnashcha bhavaḥ jīvitamaraṇādisamatābhāvalakṣhaṇaparamopekṣhāsanyamarūpashuddhopayogenotpanno yo‘sau bhavaḥ kevalagnānotpādaḥ . sa kimvishiṣhṭaḥ . bhaṅgavihino vināsharahitaḥ . sambhavaparivajjido viṇāso tti sambhavaparivarjito vināsh iti . yo‘sau mithyātvarāgādisansaraṇarūpasansāraparyāyasya vināshaḥ . sa sahāyatā nahīn kar sakatī . isaliye kevalagnān prāptike ichchhuk ātmāko bāhya sāmagrīkī apekṣhā rakhakar paratantra honā nirarthak hai . shuddhopayogamen līn ātmā svayam hī chhah kārakarūp hokar kevalagnān prāpta karatā hai . vah ātmā svayam anantashaktivān gnāyakasvabhāvase svatantra hai isalie svayam hī kartā hai; svayam anantashaktivāle kevalagnānako prāpta karanese kevalagnān karma hai, athavā kevalagnānase svayam abhinna honese ātmā svayam hī karma hai; apane ananta shaktivāle pariṇaman svabhāvarūp utkr̥uṣhṭa sādhanase kevalagnānako pragaṭ karatā hai, isaliye ātmā svayam hī karaṇ hai; apaneko hī kevalagnān detā hai, isaliye ātmā svayam hī sampradān hai; apanemense mati shrutādi apūrṇa gnān dūr karake kevalagnān pragaṭ karatā hai, isaliye aur svayam sahaj gnān svabhāvake dvārā dhruv rahatā hai isaliye svayam hī apādān hai, apanemen hī arthāt apane hī ādhārase kevalagnān pragaṭ karatā hai, isaliye svayam hī adhikaraṇ hai . isaprakār svayam chhah kārakarūp hotā hai, isaliye vah ‘svayambhū’ kahalātā hai . athavā, anādikālase ati dr̥urḥ ban̐dhe hue (gnānāvaraṇ, darshanāvaraṇ, mohanīy aur antarāyarūp) dravya tathā bhāv ghātikarmoṅko naṣhṭa karake svayamev āvirbhūt huā arthāt kisīkī sahāyatāke binā apane āp hī svayam pragaṭ huā isaliye ‘svayambhū’ kahalātā hai ..16..
ab is svayambhūke shuddhātmasvabhāvakī prāptike atyanta avināshīpanā aur kathañchit (koī prakārase) utpād -vyay -dhrauvyayuktatākā vichār karate hain : –
vyayahīn chhe utpād ne utpādahīn vināsh chhe, tene ja vaḷī utpādadhrauvyavināshano samavāy chhe.17.
28pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-