gnānan hi trisamayāvachchhinnasarvadravyaparyāyarūpavyavasthitavishvagneyākārānākrāmat sarvagatamuktan, tathābhūtagnānamayībhūy vyavasthitatvādbhagavānapi sarvagat ev . evan sarvagatagnānaviṣhayatvātsarve‘rthā api sarvagatagnānāvyatiriktasya bhagavatastasya te viṣhayā iti bhaṇitatvāttadgatā ev bhavanti .
tatra nishchayanayenānākulatvalakṣhaṇasaukhyasamvedanatvādhiṣhṭhānatvāvachchhinnātmapramāṇagnānasva- tattvāparityāgen vishvagneyākārānanupagamyāvabudhyamāno‘pi vyavahāranayen bhagavān sarvagat iti vyapadishyate . tathā naimittikabhūtagneyākārānātmasthānavalokya sarve‘rthāstadgatā ityupacharyante . na cha teṣhān paramārthato‘nyonyagamanamasti, sarvadravyāṇān svarūpaniṣhṭhatvāt . ayan kramo gnāne‘pi nishcheyaḥ ..26.. sarvagnaḥ . kasmāt sarvagato bhavati . jiṇo jinaḥ ṇāṇamayādo ya gnānamayatvāddhetoḥ savve vi ya taggayā jagadi aṭṭhā sarve‘pi cha ye jagatyarthāste darpaṇe bimbavad vyavahāreṇ tatra bhagavati gatā bhavanti . kasmāt . te bhaṇidā te‘rthāstatra gatā bhaṇitāḥ visayādo viṣhayatvātparichchhedyatvāt gneyatvāt . kasya . tassa tasya bhagavat iti . tathāhi ---yadanantagnānamanākulatvalakṣhaṇānantasukhan cha tadādhārabhūtastāvadātmā . itthan- bhūtātmapramāṇan gnānamātmanaḥ svasvarūpan bhavati . itthambhūtan svasvarūpan dehagatamaparityajannev lokālokan parichchhinatti . tataḥ kāraṇādvayavahāreṇ sarvagato bhaṇyate bhagavān . yen cha kāraṇen nīlapītādibahiḥ- padārthā ādarshe bimbavat parichchhittyākāreṇ gnāne pratiphalanti tataḥ kāraṇādupachāreṇārthakāryabhūtā
ṭīkā : — gnān trikālake sarva dravya – paryāyarūp pravartamān samasta gneyākāroṅko pahun̐ch jānese ( – jānatā honese) sarvagat kahā gayā hai; aur aise (sarvagat) gnānamay hokar rahanese bhagavān bhī sarvagat hī hain . isaprakār sarva padārtha bhī sarvagat gnānake viṣhay honese, sarvagat gnānase abhinna un bhagavānake ve viṣhay hain aisā (shāstramen) kahā hai; isaliye sarva padārtha bhagavānagat hī ( – bhagavānamen prāpta hī) hain .
vahān̐ (aisā samajhanā ki) — nishchayanayase anākulatālakṣhaṇ sukhakā jo samvedan us sukhasamvedanake 1adhiṣhṭhānatā jitanā hī ātmā hai aur us ātmāke barābar hī gnān svatattva hai; us nij – svarūp ātmapramāṇ gnānako chhoṛe binā, samasta 2gneyākāroṅke nikaṭ gaye binā, bhagavān (sarva padārthoṅko) jānate hain . nishchayanayase aisā hone par bhī vyavahāranayase yah kahā
44pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. adhiṣhṭhān = ādhār, rahanekā sthān . (ātmā sukhasamvedanakā ādhār hai . jitanemen sukhakā vedan hotā hai utanā hī ātmā hai .)
2. gneyākāron = par padārthoṅke dravya -guṇ -paryāy jo ki gney hain . (yah gneyākār paramārthataḥ ātmāse sarvathā bhinna hai .)