tajgnaptirhi gnānam . shrutan tu tatkāraṇatvāt gnānatvenopacharyat ev . evan sati sūtrasya gnaptiḥ shrutagnānamityāyāti . ath sūtramupādhitvānnādriyate gnaptirevāvashiṣhyate . sā cha kevalinaḥ shrutakevalinashchātmasañchetane tulyaiv iti nāsti gnānasya shrutopādhibhedaḥ .. 34 .. pradīpasthānīyen rāgādivikalparahitaparamasamādhinā nijātmānan pashyatīti . ayamatrābhiprāyaḥ ---ātmā parokṣhaḥ, kathan dhyānan kriyate iti sandehan kr̥utvā paramātmabhāvanā na tyājyeti ..33.. ath shabdarūpan dravyashrutan vyavahāreṇ gnānan nishchayenārthaparichchhittirūpan bhāvashrutamev gnānamiti kathayati . athavātmabhāvanārato nishchayashrutakevalī bhavatīti pūrvasūtre bhaṇitam . ayan tu vyavahārashrutakevalīti kathyate ---suttan dravyashrutam . kathambhūtam . jiṇovadiṭṭhan jinopadiṣhṭam . kaiḥ kr̥utvā . poggaladavvappagehin vayaṇehin pudgaladravyātmakairdivyadhvanivachanaiḥ . tan jāṇaṇā hi ṇāṇan ten pūrvokta shabdashrutādhāreṇ gnaptirarthapari- chchhittirgnānan bhaṇyate hi sphu ṭam . suttassa ya jāṇaṇā bhaṇiyā pūrvoktadravyashrutasyāpi vyavahāreṇ gnānavyapadesho bhavati na tu nishchayeneti . tathā hi --yathā nishchayen shuddhabuddhaikasvabhāvo jīvaḥ pashchādvayavahāreṇ naranārakādirūpo‘pi jīvo bhaṇyate; tathā nishchayenākhaṇḍaikapratibhāsarūpan samasta- vastuprakāshakan gnānan bhaṇyate, pashchādvayavahāreṇ meghapaṭalāvr̥utādityasyāvasthāvisheṣhavatkarmapaṭalāvr̥utā- khaṇḍaikagnānarūpajīvasya matignānashrutagnānādivyapadesho bhavatīti bhāvārthaḥ ..34.. ath bhinnagnānenātmā
svayam jānakar upadiṣhṭa 1syātkār chihnayukta, paudagalik shabdabrahma hai . usakī 2gnapti (-shabdabrahmako jānanevālī gnātr̥ukriyā) so gnān hai; shrut (-sūtra) to usakā (-gnānakā) kāraṇ honese gnānake rūpamen upachārase hī kahā jātā hai (jaise ki annako prāṇ kahā jātā hai) . aisā honese yah phalit huā ki ‘sūtrakī gnapti’ so shrutagnān hai . ab yadi sūtra to upādhi honese usakā ādar na kiyā jāye to ‘gnapti’ hī sheṣh rah jātī hai; (‘sūtrakī gnapti’ kahane par nishchayase gnapti kahīn paudgalik sūtrakī nahīn, kintu ātmākī hai; sūtra gnaptikā svarūpabhūt nahīn, kintu visheṣh vastu arthāt upādhi hai; kyoṅki sūtra na ho to vahān̐ bhī gnapti to hotī hī hai . isaliye yadi sūtrako na ginā jāy to ‘gnapti’ hī sheṣh rahatī hai .) aur vah (-gnapti) kevalī aur shrutakevalīke ātmānubhavanamen samān hī hai . isaliye gnānamen shrut- upādhikr̥ut bhed nahīn hai ..34..
1. syātkār = ‘syāt’ shabda . (syāt = kathañchit; kisī apekṣhāse)
2. gnapti = jānanā; jānanekī kriyā; jānanakriyā .
58pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-