vyapadeshavat . na tu yathā pr̥uthagvartinā dātreṇ lāvako bhavati devadattastathā gnānen gnāyako bhavatyātmā . tathā satyubhayorachetanatvamachetanayoḥ sanyoge‘pi na parichchhittiniṣhpattiḥ . pr̥uthaktva- vartinorapi parichchhedābhyupagame paraparichchheden parasya parichchhittirbhūtiprabhr̥utīnān cha parichchhittiprasūti- ranaṅku shā syāt . kiñch – svato‘vyatiriktasamastaparichchhedyākārapariṇatan gnānan svayam pariṇam- mānasya kāryabhūtasamastagneyākārakāraṇībhūtāḥ sarve‘rthā gnānavartin ev kathañchidbhavanti; kin gnātr̥ugnānavibhāgakleshakalpanayā ..35..
tamhā ṇāṇan jīvo ṇeyan davvan tihā samakkhādan .
davvan ti puṇo ādā paran cha pariṇāmasambaddhan ..36.. bhavatīti . ath matam --yathā bhinnadātreṇ lāvako bhavati devadattastathā bhinnagnānen gnāyako bhavatu ko doṣh iti . naivam . chhedanakriyāviṣhaye dātran bahiraṅgopakaraṇan tadbhinnan bhavatu, abhyantaropakaraṇan tu devadattasya chhedanakriyāviṣhaye shaktivisheṣhastachchābhinnamev bhavati; tathārthaparichchhittiviṣhaye gnānamevā- bhyantaropakaraṇan tathābhinnamev bhavati, upādhyāyaprakāshādibahiraṅgopakaraṇan tadbhinnamapi bhavatu doṣho nāsti . yadi cha bhinnagnānen gnānī bhavati tarhi parakīyagnānen sarve‘pi kumbhastambhādijaḍapadārthā gnānino (pr̥uthagvartī) gnānase ātmā jānanevālā (-gnāyak) hai . yadi aisā ho to donoṅke achetanatā ā jāyegī aur achetanoṅkā sanyog hone par bhī gnapti utpanna nahīn hogī . ātmā aur gnānake pr̥uthagvartī hone par bhī yadi ātmāke gnaptikā honā mānā jāye to paragnānake dvārā parako gnapti ho jāyegī aur isaprakār rākh ityādike bhī gnaptikā udbhav niraṅkush ho jāyegā . (‘ātmā aur gnān pr̥uthak hain kintu gnān ātmāke sāth yukta ho jātā hai isaliye ātmā jānanekā kārya karatā hai’ yadi aisā mānā jāye to jaise gnān ātmāke sāth yukta hotā hai, usīprakār rākh, ghaṛā, stambh ityādi samasta padārthoṅke sāth yukta ho jāye aur usase ve sab padārtha bhī jānanekā kārya karane lagen; kintu aisā to nahīn hotā, isaliye ātmā aur gnān pr̥uthak nahīn hain ) aur, apanese abhinna aise samasta gneyākārarūp pariṇamit jo gnān hai usarūp svayam pariṇamit honevāleko, kāryabhūt samasta gneyākāroṅke kāraṇabhūt samasta padārtha gnānavarti hī kathañchit hain . (isaliye) gnātā aur gnānake vibhāgakī kliṣhṭa kalpanāse kyā prayojan hai ? ..35..
60pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-