sadbhūtāsadbhūtatāmāyānto ye yāvantaḥ paryāyāste tāvantastātkālikā ivātyantasaṅkareṇāpya- vadhāritavisheṣhalakṣhaṇā ekakṣhaṇ evāvabodhasaudhasthitimavataranti . na khalvetadayuktam — dr̥uṣhṭā- virodhāt; drashyate hi chhadmasthasyāpi vartamānamiv vyatītamanāgatan vā vastu chintayataḥ samvidālambitastadākāraḥ . — kiñch chitrapaṭīsthānīyatvāt samvidaḥ; yathā hi chitrapaṭayāmati- vāhitānāmanupasthitānān vartamānānān cha vastūnāmālekhyākārāḥ sākṣhādekakṣhaṇ evāvabhāsante, tathā samvidbhittāvapi . — kin cha sarvagneyākārāṇān tādātvik tvāvirodhāt; yathā hi pradhvastānāmanuditānān cha vastūnāmālekhyākārā vartamānā ev, tathātītānāmanāgatānān cha paryāyāṇān gneyākārā vartamānā ev bhavanti ..37.. pūrvoktāḥ paryāyā vartante pratibhāsante pratisphu ranti . kka . ṇāṇe kevalagnāne . kathambhūtā iv . takkāligev tātkālikā iv vartamānā iv . kāsān sambandhinaḥ . tāsin davvajādīṇan tāsān prasiddhānān dūsarī pragaṭ honevālī), vidyamānatā aur avidyamānatāko prāpta jo jitanī paryāyen hain, ve sab tātkālik (vartamānakālīn) paryāyoṅkī bhān̐ti, atyanta 1mishrit honepar bhī sab paryāyoṅke vishiṣhṭa lakṣhaṇ spaṣhṭa gnāt hon isaprakār, ek kṣhaṇamen hī, gnānamandiramen sthitiko prāpta hotī hain . yah (tīnon kālakī paryāyoṅkā vartamān paryāyoṅkī bhān̐ti gnānamen gnāt honā) ayukta nahīn hai; kyoṅki —
(1) usakā dr̥uṣhṭāntake sāth (jagatamen jo dikhāī detā hai — anubhavamen ātā hai usake sāth ) avirodh hai . (jagatamen ) dikhāī detā hai ki chhadmasthake bhī, jaise vartamān vastukā chintavan karate hue gnān usake ākārakā avalamban karatā hai usīprakār bhūt aur bhaviṣhyat vastukā chintavan karate hue (bhī) gnān usake ākārakā avalamban karatā hai .
(2) aur gnān chitrapaṭake samān hai . jaise chitrapaṭamen atīt, anāgat aur vartamān vastuoṅke 2ālekhyākār sākṣhāt ek kṣhaṇamen hī bhāsit hote hain; usīprakār gnānarūpī bhittimen (-gnānabhūmikāmen, gnānapaṭamen ) bhī atīt, anāgat aur vartamān paryāyoṅke gneyākār sākṣhāt ek kṣhaṇamen hī bhāsit hote hain .
(3) aur sarva gneyākāroṅkī tātkālikatā (vartamānatā, sāmpratikatā) aviruddha hai . jaise naṣhṭa aur anutpanna vastuoṅke ālekhyākār vartamān hī hain, usīprakār atīt aur anāgat paryāyoṅke gneyākār vartamān hī hain .
64pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. gnānamen samasta dravyoṅkī tīnoṅkālakī paryāyen ek hī sāth gnāt hone par bhī pratyek paryāyakā vishiṣhṭa svarūp -pradesh, kāl, ākār ityādi visheṣhatāyen – spaṣhṭa gnāt hotā hai; saṅkar – vyatikar nahīn hote .
2. ālekhya = ālekhan yogya; chitrit karane yogya .