shuddhajīvadravyādidravyajātīnāmiti vyavahitasambandhaḥ . kasmāt . visesado svakīyasvakīyapradesh- kālākāravisheṣhaiḥ saṅkaravyatikaraparihāreṇetyarthaḥ . kiñch ---yathā chhadmasthapuruṣhasyātītānāgataparyāyā manasi chintayataḥ pratisphu ranti, yathā cha chitrabhittau bāhubalibharatādivyatikrāntarūpāṇi shreṇikatīrthakarādi- bhāvirūpāṇi cha vartamānānīv pratyakṣheṇ dr̥ushyante tathā chitrabhittisthānīyakevalagnāne bhūtabhāvinashcha paryāyā yugapatpratyakṣheṇ dr̥ushyante, nāsti virodhaḥ . yathāyan kevalī bhagavān paradravyaparyāyān parichchhittimātreṇ
bhāvārtha : — kevalagnān samasta dravyoṅkī tīnon kālakī paryāyoṅko yugapad jānatā hai . yahān̐ yah prashna ho sakatā hai ki gnān naṣhṭa aur anutpanna paryāyoṅko vartamān kālamen kaise jān sakatā hai ? usakā samādhān hai ki — jagatamen bhī dekhā jātā hai ki alpagna jīvakā gnān bhī naṣhṭa aur anutpanna vastuoṅkā chintavan kar sakatā hai, anumānake dvārā jān sakatā hai, tadākār ho sakatā hai; tab phi ra pūrṇa gnān naṣhṭa aur anutpanna paryāyoṅko kyon na jān sakegā ? gnānashakti hī aisī hai ki vah chitrapaṭakī bhān̐ti atīt aur anāgat paryāyoṅko bhī jān sakatī hai aur ālekhyatvashaktikī bhān̐ti, dravyoṅkī gneyatva shakti aisī hai ki unakī atīt aur anāgat paryāyen bhī gnānamen gneyarūp hotī hain – gnāt hotī hain
dravyoṅkī adbhut gneyatvashaktike kāraṇ kevalagnānamen samasta dravyoṅkī tīnoṅkālakī paryāyoṅkā ek hī samayamen bhāsit honā aviruddha hai ..37..
ab, avidyamān paryāyoṅkī (bhī) kathañchit (-kisī prakārase; kisī apekṣhāse) vidyamānatā batalāte hain : —
anvayārtha : — [ye paryāyāḥ ] jo paryāyen [hi ] vāstavamen [na ev sañjātāḥ ] utpanna nahīn huī hain, tathā [ye ] jo paryāyen [khalu ] vāstavamen [bhūtvā naṣhṭāḥ ] utpanna hokar naṣhṭa ho gaī hain, [te ] ve [asadbhūtāḥ paryāyāḥ ] avidyamān paryāyen [gnānapratyakṣhāḥ bhavanti ] gnān pratyakṣha hain ..38..
te sau asadbhūt paryayo paṇ gnānamān pratyakṣha chhe .38.