yadi khalvasa.nbhAvitabhAva.n sa.nbhAvitabhAva.n cha paryAyajAtamapratighavijR^i.nbhitAkha.nDit- pratApaprabhushaktitayA prasabhenaiv nitAntamAkramyAkramasamarpitasvarUpasarvasvamAtmAna.n prati niyata.n j~nAna.n na karoti, tadA tasya kutastanI divyatA syAt . ataH kAShThAprAptasya parichChedasya sarva- metadupapannam ..39.. athAsadbhUtaparyAyANA.n vartamAnaj~nAnapratyakShatva.n dR^iDhayati — jai pachchakkhamajAda.n pajjAya.n palayida.n cha NANassa Na havadi vA yadi pratyakSho na bhavati . sa kaH . ajAtaparyAyo bhAviparyAyaH . na kevala.n bhAviparyAyaH pralayitashcha vA . kasya . j~nAnasya . ta.n NANa.n divva.n ti hi ke parUve.nti tadj~nAna.n divyamiti ke prarUpayanti, na ke.apIti . tathA hi — yadi vartamAnaparyAyavadatItAnAgataparyAya.n j~nAna.n kartR^i kramakaraNavyavadhAn- rahitatven sAkShAtpratyakSha.n na karoti, tarhi tat j~nAna.n divya.n na bhavati . vastutastu j~nAnamev na bhavatIti . yathAya.n kevalI parakIyadravyaparyAyAn yadyapi parichChittimAtreN jAnAti, tathApi nishchayanayen sahajAnandaikasvabhAve svashuddhAtmani tanmayatven parichChitti.n karoti, tathA nirmalavivekijano.api yadyapi vyavahAreN parakIyadravyaguNaparyAyaparij~nAna.n karoti, tathApi nishchayen nirvikArasvasa.nvedanaparyAye viShayatvAtparyAyeN parij~nAna.n karotIti sUtratAtparyam ..39.. athAtItAnAgatasUkShmAdipadArthAnindriyaj~nAna.n
anvayArtha : — [yadi vA ] yadi [ajAtaH paryAyaH ] anutpanna paryAy [cha ] tathA [pralayitaH ] naShTa paryAy [j~nAnasya ] j~nAnake (kevalaj~nAnake) [pratyakShaH na bhavati ] pratyakSha na ho to [tat j~nAna.n ] us j~nAnako [divya.n iti hi ] ‘divya’ [ke prarUpaya.nti ] kaun prarUpegA ? ..39..
TIkA : — jisane astitvakA anubhav nahI.n kiyA aur jisane astitvakA anubhav kar liyA hai aisI (anutpanna aur naShTa) paryAyamAtrako yadi j~nAn apanI nirvighna vikasit, akha.nDit pratApayukta prabhushaktike (-mahA sAmarthya ) dvArA balAt atyanta Akramit kare (-prApta kare), tathA ve paryAye.n apane svarUpasarvasvako akramase arpit kare.n (-ek hI sAth j~nAname.n j~nAt ho.n ) isaprakAr unhe.n apane prati niyat na kare (-apaneme.n nishchit na kare, pratyakSha na jAne), to us j~nAnakI divyatA kyA hai ? isase (yah kahA gayA hai ki) parAkAShThAko prApta j~nAnake liye yah sab yogya hai
bhAvArtha : — ananta mahimAvAn kevalaj~nAnakI yah divyatA hai ki vah ananta dravyo.nkI samasta paryAyo.nko (atIt aur anAgat paryAyo.nko bhI) sampUrNatayA ek hI samay pratyakSha jAnatA hai ..39..