ye khalu nAdyApi sa.nbhUtimanubhavanti, ye chAtmalAbhamanubhUy vilayamupagatAste kilA- sadbhUtA api parichCheda.n prati niyatatvAt j~nAnapratyakShatAmanubhavantaH shilAstambhotkIrNabhUtabhAvi- devavadaprakampArpitasvarUpAH sadbhUtA ev bhavanti ..38..
jadi pachchakkhamajAda.n pajjAya.n palayida.n cha NANassa .
Na havadi vA ta.n NANa.n divva.n ti hi ke parUve.nti ..39.. jAnAti, na cha tanmayatven, nishchayen tu kevalaj~nAnAdiguNAdhArabhUta.n svakIyasiddhaparyAyamev svasa.nvittyA- kAreN tanmayo bhUtvA parichChinatti jAnAti, tathAsannabhavyajIvenApi nijashuddhAtmasamyakshraddhAn- j~nAnAnuShThAnarUpanishchayaratnatrayaparyAy ev sarvatAtparyeN j~nAtavya iti tAtparyam ..37.. athAtItAnA- gataparyAyANAmasadbhUtasa.nj~nA bhavatIti pratipAdayati ---je Nev hi sa.njAyA je khalu NaTThA bhavIy pajjAyA ye naiv sa.njAtA nAdyApi bhavanti, bhAvin ityarthaH . hi sphu Ta.n ye cha khalu naShTA vinaShTAH paryAyAH . ki.n kR^itvA . bhUtvA . te ho.nti asabbhUdA pajjAyA te pUrvoktA bhUtA bhAvinashcha paryAyA avidyamAnatvAdasadbhUtA bhaNyante . NANapachchakkhA te chAvidyamAnatvAdasadbhUtA api vartamAnaj~nAnaviShayatvAdvayavahAreN bhUtArthA bhaNyante, tathaiv j~nAnapratyakShAshcheti . yathAya.n bhagavAnnishchayen paramAnandaikalakShaNasukhasvabhAva.n mokShaparyAyamev tanmayatven parichChinatti, paradravyaparyAya.n tu vyavahAreNeti; tathA bhAvitAtmanA puruSheN rAgAdivikalpopAdhi- rahitasvasa.nvedanaparyAy ev tAtparyeN j~nAtavyaH, bahirdravyaparyAyAshcha gauNavR^ittyeti bhAvArthaH ..38..
TIkA : — jo (paryAye.n ) abhI tak utpanna bhI nahI.n huI aur jo utpanna hokar naShTa ho gaI hai.n, ve (paryAye.n ) vAstavame.n avidyamAn hone par bhI, j~nAnake prati niyat honese (j~nAname.n nishchit — sthir — lagI huI honese, j~nAname.n sIdhI j~nAt honese ) 1j~nAnapratyakSha vartatI huI, pAShAN stambhame.n utkIrNa, bhUt aur bhAvI devo.n (tIrtha.nkaradevo.n ) kI bhA.Nti apane svarUpako akampatayA (j~nAnako) arpit karatI huI (ve paryAye.n ) vidyamAn hI hai.n ..38..
ab, inhI.n avidyamAn paryAyo.nkI j~nAnapratyakShatAko dR^i.Dh.h.h karate hai.n : —
j~nAne ajAt -vinaShTa paryAyo taNI pratyakShatA nav hoy jo, to j~nAnane e ‘divya’ kauN kahe bhalA ? 39.
66pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. pratyakSha = akShake prati — akShake sanmukh — akShake nikaTame.n — akShake sambandhame.n ho aisA .