Pravachansar-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 50.

< Previous Page   Next Page >


Page 85 of 513
PDF/HTML Page 118 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
j~nAnatattva -praj~nApan
85

ath kramakR^itapravR^ittyA j~nAnasya sarvagatatva.n na siddhayatIti nishchinoti upajjadi jadi NANa.n kamaso aTThe paDuchcha NANissa .

ta.n Nev havadi Nichcha.n Na khAiga.n Nev savvagada.n ..50..
utpadyate yadi j~nAna.n kramasho.arthAn pratItya j~nAninaH .
tannaiv bhavati nitya.n na kShAyika.n naiv sarvagatam ..50..

j~neyabhUtAnA.n parichChedakA grAhakAH . akhaNDaikapratibhAsamaya.n yanmahAsAmAnya.n tatsvabhAvamAtmAna.n yo.asau pratyakSha.n na jAnAti sa puruShaH pratibhAsamayen mahAsAmAnyen ye vyAptA anantaj~nAnavisheShAsteShA.n viShayabhUtAH ye.anantadravyaparyAyAstAn katha.n jAnAti, na kathamapi . ath etadAyAtamyaH AtmAna.n na jAnAti sa sarva.n na jAnAtIti . tathA choktam --‘‘eko bhAvaH sarvabhAvasvabhAvaH sarve bhAvA ekabhAvasvabhAvAH . eko bhAvastattvato yen buddhaH sarve bhAvAstattvatasten buddhAH ..’’ atrAh shiShya : Atmaparij~nAne sati sarvaparij~nAna.n bhavatItyatra vyAkhyAta.n, tatra tu pUrvasUtre bhaNita.n sarvaparij~nAne satyAtmaparij~nAna.n bhavatIti . yadyeva.n tarhi ChadmasthAnA.n sarvaparij~nAna.n nAstyAtmaparij~nAna.n katha.n bhaviShyati, Atmaparij~nAnAbhAve chAtmabhAvanA katha.n, tadabhAve kevalaj~nAnotpattirnAstIti . parihAramAh parokShapramANabhUtashrutaj~nAnen sarvapadArthA j~nAyante . kathamiti chet --lokAlokAdiparij~nAna.n vyAptij~nAnarUpeN ChadmasthAnAmapi vidyate, tachcha vyAptij~nAna.n parokShAkAreN kevalaj~nAnaviShayagrAhaka.n katha.nchidAtmaiv bhaNyate .

bhAvArtha :48 aur 49vI.n gAthAme.n aisA batAyA gayA hai ki sabako nahI.n jAnatA vah apaneko nahI.n jAnatA, aur jo apaneko nahI.n jAnatA vah sabako nahI.n jAnatA . apanA j~nAn aur sabakA j~nAn ek sAth hI hotA hai . svaya.n aur sarvain dome.nse ekakA j~nAn ho aur dUsarekA na ho yah asambhav hai .

yah kathan ekadesh j~nAnakI apekShAse nahI.n kintu pUrNaj~nAnakI (kevalaj~nAnakI) apekShAse hai ..49..

ab, aisA nishchit karate hai.n ki kramashaH pravartamAn j~nAnakI sarvagatatA siddha nahI.n hotI :

anvayArtha :[yadi ] yadi [j~nAninaH j~nAna.n ] AtmAkA j~nAn [kramashaH ] kramashaH [arthAn pratItya ] padArtho.nkA avalamban lekar [utpadyate ] utpanna hotA ho [tat ] to vah (j~nAn) [ na ev nitya.n bhavati ] nitya nahI.n hai, [na kShAyika.n ] kShAyik nahI.n hai, [na ev sarvagatam ] aur sarvagat nahI.n hai ..50..

jo j~nAn ‘j~nAnI’nu Upaje kramashaH arath avala.nbIne, to nitya nahi, kShAyik nahi ne sarvagat nahi j~nAn e .50.