nimittatAmupagatAt svaviShayamupagatasyArthasya parichChedana.n tat parataH prAdurbhavatparokShamityA- lakShyate . yatpunarantaHkaraNamindriya.n paropadeshamupalabdhi.n sa.nskAramAlokAdika.n vA samastamapi paradravyamanapekShyAtmasvabhAvamevaika.n kAraNatvenopAdAy sarvadravyaparyAyajAtamekapad evAbhivyApya pravartamAna.n parichChedana.n tat kevalAdevAtmanaH sa.nbhUtatvAt pratyakShamityAlakShyate . ih hi sahajasaukhyasAdhanIbhUtamidamev mahApratyakShamabhipretamiti ..58..
kevaleN NAda.n havadi hi yadi kevalenAsahAyen j~nAta.n bhavati hi sphu Tam . ken kartR^ibhUten . jIveN jIven . tarhi pachchakkha.n pratyakSha.n bhavatIti . ato vistaraH — indriyamanaHparopadeshAlokAdibahira~N.hganimittabhUtAttathaiv cha j~nAnAvaraNIyakShayopashamajanitArthagrahaNashaktirUpAyA upalabdherarthAvadhAraNarUpasa.nskArAchchAntara~N.hgakAraNabhUtAt- sakAshAdutpadyate yadvij~nAna.n tatparAdhInatvAtparokShamityuchyate . yadi punaH pUrvoktasamastaparadravyamanapekShya kevalAchChuddhabuddhaikasvabhAvAtparamAtmanaH sakAshAtsamutpadyate tato.akShanAmAnamAtmAna.n pratItyotpadyamAnatvA- tpratyakSha.n bhavatIti sUtrAbhiprAyaH ..58.. eva.n heyabhUtendriyaj~nAnakathanamukhyatayA gAthAchatuShTayen tR^itIyasthala.n gatam . athAbhedanayen pa~nchavisheShaNavishiShTa.n kevalaj~nAnamev sukhamiti pratipAdayati — jAda.n jAta.n jo svaviShayabhUt padArthakA j~nAn, vah parake dvArA 1prAdurbhAvako prApta honese ‘parokSha’-ke rUpame.n jAnA jAtA hai, aur a.ntaHkaraN, indriy, paropadesh, upalabdhi sa.nskAr yA prakAshAdik — sab paradravyakI apekShA rakhe binA ekamAtra AtmasvabhAvako hI kAraNarUpase grahaN karake sarva dravya -paryAyo.nke samUhame.n ek samay hI vyApta hokar pravartamAn j~nAn vah keval AtmAke dvArA hI utpanna honese ‘pratyakSha’ ke rUpame.n jAnA jAtA hai .
yahA.N (is gAthAme.n ) sahaj sukhakA sAdhanabhUt aisA yahI mahApratyakSha j~nAn ichChanIy mAnA gayA hai — upAdey mAnA gayA hai (aisA Ashay samajhanA) ..58..
svayamev jAt, sama.nt, artha ana.ntamA.n vistR^it ne avagrah -IhAdi rahit, nirmal j~nAn sukh ekA.nt Che. 59.
1 prAdurbhAvako prApta = pragaT utpanna .