saukhyalakShaN -bhUtAmAtmano.avyatiriktA.n bibhrANa.n kevalamev saukhyam, tataH kutaH kevalasukhayorvyatirekaH . ataH sarvathA kevala.n sukhamaikAntikamanumodanIyam ..60.. cha kevalaj~nAnAdbhinnapariNAmo.asti yen khedo bhaviShyati . athavA pariNAmaviShaye dvitIyavyAkhyAna.n kriyate ---yugapadanantapadArthaparichChittipariNAme.api vIryAntarAyaniravasheShakShayAdanantavIryatvAt khedakAraNa.n nAsti, tathaiv cha shuddhAtmasarvapradesheShu samarasIbhAven pariNamamAnAnA.n sahajashuddhAnandaikalakShaNasukh- rasAsvAdapariNatirUpAmAtmanaH sakAshAdabhinnAmanAkulatA.n prati khedo nAsti . sa.nj~nAlakShaNaprayojanAdi- bhede.api nishchayenAbhedarUpeN pariNamamAna.n kevalaj~nAnamev sukha.n bhaNyate . tataH sthitametatkevalaj~nAnAdbhinna.n sukha.n nAsti . tat ev kevalaj~nAne khedo na sa.nbhavatIti ..60.. ath punarapi kevalaj~nAnasya sukhasvarUpatA.n prakArAntareN dR^iDhayati — NANa.n attha.ntagaya.n j~nAna.n kevalaj~nAnamarthAntagata.n j~neyAntaprApta.n . loyAloesu vitthaDA isaliye AtmAse abhinna aisA sukh -lakShaNabhUt anAkulatAko dhAraN karatA huA kevalaj~nAn hI sukh hai, isaliye kevalaj~nAn aur sukhakA vyatirek kahA.N hai ?
isase, yah sarvathA anumodan karane yogya hai (-Anandase sa.nmat karane yogya hai) ki ‘kevalaj~nAn aikAntik sukh hai’ .
bhAvArtha : — kevalaj~nAname.n bhI pariNAm hote rahanese vahA.N bhI thakAn lagegI aur isaliye duHkh hogA ataH kevalaj~nAn aikAntik sukh kaise ho sakatA hai? aisI sha.nkAkA samAdhAn yahA.N kiyA gayA hai : —
(1) pariNAm mAtra thakAvaT yA duHkhakA kAraN nahI.n hai, kintu ghAtikarmo.nke nimittase honevAlA paronmukh pariNAm thakAvaT yA duHkhakA kAraN hai, kevalaj~nAname.n ghAtikarma avidyamAn honese vahA.N thakAvaT yA duHkh nahI.n hai . (2) kevalaj~nAn svaya.n hI pariNamanashIl hai; pariNaman kevalaj~nAnakA svarUp hI hai upAdhi nahI.n . yadi pariNAmakA nAsh ho jAye to kevalaj~nAnakA hI
dvArA khed nahI.n ho sakatA — nahI.n hotA . (3) kevalaj~nAn samasta traikAlik lokAlokako AkArako (-samasta padArtho.nke traikAlik j~neyAkArasamUhako) sarvadA aDolarUpase jAnatA huA atyanta niShka.np -sthir -akShubdha -anAkul hai; aur anAkul honese sukhI hai — sukhasvarUp – hai, kyo.nki anAkulatA sukhakA hI lakShaN hai . isaprakAr kevalaj~nAn aur akShubdhatA – anAkulatA bhinna nahI.n honese kevalaj~nAn aur sukh bhinna nahI.n hai.n .
isaprakAr (1) ghAtikarmo.nke abhAvake kAraN, (2) pariNaman koI upAdhi na honese aur (3) kevalaj~nAn niShka.np -sthir -anAkul honese kevalaj~nAn sukhasvarUp hI hai ..60..
106pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-