indriyasukhabhAjaneShu hi pradhAnA divaukasaH . teShAmapi svAbhAvika.n na khalu sukhamasti, pratyut teShA.n svAbhAvika.n duHkhamevAvalokyate, yataste pa.nchendriyAtmakasharIrapishAchapIDayA paravashA bhR^iguprapAtasthAnIyAn manoj~naviShayAnabhipatanti ..71..
athaivamindriyasukhasya duHkhatAyA.n yuktyAvatAritAyAmindriyasukhasAdhanIbhUtapuNyanirvartak- shubhopayogasya duHkhasAdhanIbhUtapApanirvartakAshubhopayogavisheShAdavisheShatvamavatArayati — NaraNArayatiriyasurA bhaja.nti jadi dehasa.nbhava.n dukkha.n .
sthAnIyamahAraNye mithyAtvAdikumArge naShTaH san mR^ityusthAnIyahastibhayenAyuShkarmasthAnIye sATikavisheShe
shuklakR^iShNapakShasthAnIyashuklakR^iShNamUShakadvayaChedyamAnamUle vyAdhisthAnIyamadhumakShikAveShTite lagnastenaiv
TIkA : — indriyasukhake bhAjano.nme.n pradhAn dev hai.n; unake bhI vAstavame.n svAbhAvik sukh nahI.n hai, ulaTA unake svAbhAvik duHkh hI dekhA jAtA hai; kyo.nki ve pa.nchendriyAtmak sharIrarUpI pishAchakI pI.DAse paravash honese 1bhR^iguprapAtake samAn manoj~na viShayo.nkI or dau.n.Dte hai ..71..
isaprakAr yuktipUrvak indriyasukhako duHkharUp pragaT karake, ab indriyasukhake sAdhanabhUt puNyako utpanna karanevAle shubhopayogakI, duHkhake sAdhanabhUt pApako utpanna karanevAle ashubhopayogase avisheShatA pragaT karate hai.n : —
anvayArtha : – [naranArakatiryaksurAH ] manuShya, nArakI, tirya.nch aur dev ( – sabhI) [yadi ] yadi [dehasa.nbhava.n ] dehotpanna [duHkha.n ] duHkhako [bhaja.nti ] anubhav karate hai.n, [jIvAnA.n ] to jIvo.nkA [saH upayogaH ] vah (shuddhopayogase vilakShaN -ashuddha) upayog [shubhaH vA ashubhaH ] shubh aur ashubh — do prakArakA [katha.n bhavati ] kaise hai ? (arthAt nahI.n hai )..72..
tirya.nch -nArak -sur -naro jo dehagat duHkh anubhave, to jIvano upayog e shubh ne ashubh kaI rIt Che ?. 72.
1. bhR^iguprapAt = atya.nt duHkhase ghabarAkar AtmaghAt karaneke liye parvatake nirAdhAr uchcha shikharase giranA . (bhR^igu = parvatakA nirAdhAr uchchasthAn – shikhar; prapAt = giranA)