arthAnAmayAthAtathyapratipattyA tiryagmanuShyeShu prekShArheShvapi kAruNyabuddhayA cha mohamabhIShTa- viShayaprasa.ngen rAgamanabhIShTaviShayAprItyA dveShamiti tribhili.ngairadhigamya jhagiti sa.nbhavannApi tribhUmiko.api moho nihantavyaH ..85..
ath mohakShapaNopAyAntaramAlochayati —
yathAsa.nbhava.n ta ev vinAshayitavyA ityupadishati – aTThe ajadhAgahaNa.n shuddhAtmAdipadArthe yathAsvarUpasthite.api viparItAbhinivesharUpeNAyathAgrahaNa.n karuNAbhAvo ya shuddhAtmopalabdhilakShaNaparamopekShAsa.nyamAdviparItaH karuNA- bhAvo dayApariNAmashcha athavA vyavahAreN karuNAyA abhAvaH . keShu viShayeShu . maNuvatiriesu manuShya- tiryagjIveShu iti darshanamohachihnam . visaesu ya ppasa.ngo nirviShayasukhAsvAdarahitabahirAtmajIvAnA.n manoj~nAmanoj~naviShayeShu cha yo.asau prakarSheN sa~N.hgaH sa.nsargasta.n dR^iShTvA prItyaprItili~N.hgAbhyA.n chAritramohasa.nj~nau
TIkA : — 1padArtho.nkI ayathAtathyarUp pratipattike dvArA aur tirya.nch -manuShya 2prekShAyogya hone par bhI unake prati karuNAbuddhise mohako (jAnakar), iShTa viShayo.nkI Asaktise rAgako aur aniShTa viShayo.nkI aprItise dveShako (jAnakar) — isaprakAr tIn li.ngo.nke dvArA (tIn prakArake mohako) pahichAnakar tatkAl hI utpanna hote hI tIno prakArakA moh naShTa kar dene yogya hai .
bhAvArtha : — mohake tIn bhed hai.n — darshanamoh, rAg aur dveSh . padArtho.nke svarUpase viparIt mAnyatA tathA tirya.ncho.n aur manuShyo.nke prati tanmayatAse karuNAbhAv ve darshanamohake chihna hai.n, iShTa viShayo.nme.n prIti rAgakA chihna hai aur aniShTa viShayo.nme.n aprIti dveShakA chihna hai . in chihna o.nse tIno.n prakArake mohako pahichAnakar mumukShuo.nko use tatkAl hI naShTa kar denA chAhiye ..85..
ab mohakShay karanekA upAyAntar (-dUsarA upAy) vichArate hai.n : —
shAstro vaDe pratyakShaAdithI jANato je artha ne, tasu moh pAme nAsh nishchay; shAstra samadhyayanIy Che. 86.
146pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. padArtho.nkI ayathAtathyarUp pratipatti = padArtha jaise nahI.n hai unhe.n vaisA samajhanA arthAt unhe.n anyathA svarUpase a.ngIkAr karanA .
2. prekShAyogya = mAtra prekShakabhAvase -dR^iShTAj~nAtArUpase -madhyasthabhAvase dekhane yogya .