Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 163 of 513
PDF/HTML Page 196 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
163

samudAyAtmanA dravyeNAbhinirvR^ittatvAd dravyamayaH . dravyANi tu punarekAshrayavistAravisheShAtmakai- rguNairabhinirvR^ittatvAdguNAtmakAni . paryAyAstu punarAyatavisheShAtmakA uktalakShaNairdravyairapi guNairapya- bhinirvR^ittatvAd dravyAtmakA api guNAtmakA api . tatrAnekadravyAtmakaikyapratipattinibandhano dravyaparyAyaH . sa dvividhaH, samAnajAtIyo.asamAnajAtIyashcha . tatra samAnajAtIyo nAm yathA anekapudgalAtmako dvayaNukastryaNuk ityAdi; asamAnajAtIyo nAm yathA jIvapudgalAtmako devo tatashcha ‘atthittaNichChidassa hi’ ityAdyekapa~nchAshadgAthAparyanta.n visheShabhedabhAvanA cheti dvitIyamahAdhikAre samudAyapAtanikA . athedAnI.n sAmAnyaj~neyavyAkhyAnamadhye prathamA namaskAragAthA, dvitIyA dravyaguN- paryAyavyAkhyAnagAthA, tR^itIyA svasamayaparasamayanirUpaNagAthA, chaturthI dravyasya sattAdilakShaNatray- sUchanagAthA cheti pIThikAbhidhAne prathamasthale svatantragAthAchatuShTayam . tadanantara.n ‘sabbhAvo hi sahAvo’ ityAdigAthAchatuShTayaparyanta.n sattAlakShaNavyAkhyAnamukhyatva.n, tadanantara.n ‘Na bhavo bha.ngavihINo’ ityAdi- gAthAtrayaparyantamutpAdavyayadhrauvyalakShaNakathanamukhyatA, tatashcha ‘pADubbhavadi ya aNNo’ ityAdigAthAdvayen (-dravyasvarUp) hai . aur 3dravya ek jinakA Ashray hai aise vistAravisheShasvarUp guNo.nse rachit (-guNo.nse bane huve) honese guNAtmak hai . aur paryAye.njo ki Ayat -visheShasvarUp hai.n ve jinake lakShaN (U par) kahe gaye hai.n aise dravyo.nse tathA guNo.nse rachit honese dravyAtmak bhI hai.n guNAtmak bhI hai.n . usame.n, anekadravyAtmak ekatAkI 4pratipattikI kAraNabhUt dravyaparyAy hai . vah do prakAr hai . (1) samAnajAtIy aur (2) asamAnajAtIy . usame.n (1) samAnajAtIy vah haijaise ki anekapudgalAtmak 5dviaNuk, triaNuk ityAdi; (2) asamAnajAtIy vah

1vistArasAmAnyasamudAyAtmak aur 2AyatasAmAnyasamudAyAtmak dravyase rachit honese dravyamay

1. vistArasAmAnya samudAy = vistArasAmAnyarUp samudAy . vistArakA artha hai ki chau.DAI . dravyakI chau.DAIkI apekShAke (ekasAth rahanevAle sahabhAvI) bhedo.nko (vistAravisheSho.nko) guN kahA jAtA hai; jaise
j~nAn, darshan, chAritra ityAdi jIvadravyake vistAravisheSh arthAt guN hai.n
. un vistAravisheSho.nme.n rahanevAle visheShatvako gauN kare.n to in sabame.n ek AtmasvarUp sAmAnyatva bhAsit hotA hai . yah vistArasAmAnya (athavA vistArasAmAnyasamudAy) vah dravya hai .

2. AyatasAmAnyasamudAy = AyatasAmAnyarUp samudAy . AyatakA artha hai lambAI arthAt kAlApekShitapravAh . dravyake lambAIkI apekShAke (ekake bAd ek pravartamAn, kramabhAvI, kAlApekShit) bhedo.nko (Ayat visheSho.nko) paryAy kahA jAtA hai . un kramabhAvI paryAyo.nme.n pravartamAn visheShatvako gauN kare.n to ek dravyatvarUp sAmAnyatva hI bhAsit hotA hai . yah AyatasAmAnya (athavA AyatasAmAnya samudAy) vah dravya hai .

3. anantaguNo.nkA Ashray ek dravya hai .

4. pratipatti = prApti; j~nAn; svIkAr . 5. dviaNuk = do aNuo.nse banA huA ska.ndh .