mAtramevAvalambya tattvApratipattilakShaNa.n mohamupagachChantaH parasamayA bhavanti ..93..
athAnuSha.ngikImimAmev svasamayaparasamayavyavasthA.n pratiShThApyopasa.nharati —
je pajjaesu NiradA jIvA parasamaig tti NiddiTThA .
AdasahAvamhi ThidA te sagasamayA muNedavvA ..94..
ye paryAyeShu niratA jIvAH parasamayikA iti nirdiShTAH .
AtmasvabhAve sthitAste svakasamayA j~nAtavyAH ..94..
sharIrAkAragatimArgaNAvilakShaNaH siddhagatiparyAyaH tathA.agurulaghukaguNaShaDvR^iddhihAnirUpAH sAdhAraNasvabhAv-
guNaparyAyAshcha, tathA sarvadravyeShu svabhAvadravyaparyAyAH svajAtIyavijAtIyavibhAvadravyaparyAyAshcha, tathaiv
svabhAvavibhAvaguNaparyAyAshcha ‘jesi.n atthi sahAo’ ityAdigAthAyA.n, tathaiv ‘bhAvA jIvAdIyA’ ityAdi-
gAthAyA.n cha pa~nchAstikAye pUrva.n kathitakrameN yathAsa.nbhava.n j~nAtavyAH . pajjayamUDhA hi parasamayA yasmAdittha.nbhUt-
kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
167
karake, tattvakI apratipatti jisakA lakShaN hai aise mohako prApta hote huye parasamay hote hai.n .
bhAvArtha : — padArtha dravyasvarUp hai . dravya anantaguNamay hai . dravyo.n aur guNo.nse paryAye.n
hotI hai.n . paryAyo.nke do prakAr hai.n : — 1 – dravyaparyAy, 2 – guNaparyAy . iname.nse dravyaparyAyake do
bhed hai.n : — 1 – samAnajAtIy — jaise dvi – aNuk, tri -aNuk, ityAdi skandha;
2 – asamAnajAtIy — jaise manuShya dev ityAdi . guNaparyAyake bhI do bhed hai.n : — 1 – svabhAv-
paryAy — jaise siddhake guNaparyAy 2 – vibhAvaparyAy — jaise svaparahetuk matij~nAnaparyAy .
aisA jinendra bhagavAnakI vANIse kathit sarva padArtho.nkA dravya -guN -paryAyasvarUp hI
yathArtha hai . jo jIv dravya -guNako na jAnate huye mAtra paryAyakA hI Alamban lete hai.n ve nij
svabhAvako na jAnate huye parasamay hai.n ..93..
ab 1AnuSha.ngik aisI yah hI svasamay -parasamayakI vyavasthA (arthAt svasamay aur
parasamayakA bhed) nishchit karake (usakA) upasa.nhAr karate hai.n : —
anvayArtha : — [ye jIvAH ] jo jIv [paryAyeShu niratAH ] paryAyo.nme.n lIn hai.n
[parasamayikAH iti nirdiShTAH ] unhe.n parasamay kahA gayA hai [AtmasvabhAve sthitAH ] jo jIv
AtmasvabhAvame.n sthit hai.n [te ] ve [svakasamayAH j~nAtavyAH ] svasamay jAnane ..94..
1. AnuSha.ngik = pUrva gAthAke kathanake sAth sambandhavAlI .
paryAyamA.n rat jIv je te ‘parasamay’ nirdiShTa Che;
AtmasvabhAve sthit je te ‘svakasamay’ j~nAtavya Che . 94.