Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 177 of 513
PDF/HTML Page 210 of 546

 

background image
dravyasvarUpamupAdAy pravartamAnapravR^ittiyuktairguNaiH paryAyaishcha niShpAditaniShpattiyuktasya dravyasya
mUlasAdhanatayA tairniShpAdita.n yadastitva.n sa svabhAvaH
.
ki.nchyathA hi dravyeN vA kShetreN vA kAlen vA bhAven vA kArtasvarA-
tpR^ithaganupalabhyamAnaiH kartR^ikaraNAdhikaraNarUpeN kuNDalA.ngadapItatAdyutpAdavyayadhrauvyANA.n svarUp-
ev pItatvAdiguNakuNDalAdiparyAyANA.n svabhAvo bhavati, tathA svakIyadravyakShetrakAlabhAvaiH keval-
j~nAnAdiguNaki.nchidUnacharamasharIrAkAraparyAyebhyaH sakAshAdabhinnasya muktAtmadravyasya sa.nbandhi yadastitva.n sa

ev kevalaj~nAnAdiguNaki.nchidUnacharamasharIrAkAraparyAyANA.n svabhAvo j~nAtavyaH
. athedAnImutpAdavyay-
dhrauvyANAmapi dravyeN sahAbhinnAstitva.n kathyate . yathA svakIyadravyAdichatuShTayen suvarNAdabhinnAnA.n
kaTakaparyAyotpAdaka~N.hkaNaparyAyavinAshasuvarNatvalakShaNadhrauvyANA.n sa.nbandhi yadastitva.n sa ev suvarNasadbhAvaH,
kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
177
pra 23
karaN-1adhikaraNarUpase dravyake svarUpako dhAraN karake pravartamAn guNo.n aur paryAyo.nse jisakI
niShpatti hotI hai,aise dravyakA, mUlasAdhanapanese unase niShpanna hotA huA jo astitva hai, vah
svabhAv hai . (pItatvAdikase aur kuNDalAdikase bhinna na dikhAI denevAle suvarNakA astitva
vah pItatvAdik aur kuNDalAdikakA hI astitva hai, kyo.nki suvarNake svarUpako pItatvAdik
aur kuNDalAdik hI dhAraN karate hai.n, isaliye pItatvAdik aur kuNDalAdikake astitvase
hI suvarNakI niShpatti hotI hai, pItatvAdik aur kuNDalAdik na ho.n to suvarNa bhI na ho;
isIprakAr guNo.nse aur paryAyo.nse bhinna na dikhAI denevAle dravyakA astitva vah guNo.n aur
paryAyo.nkA hI astitva hai, kyo.nki dravyake svarUpako guN aur paryAye.n hI dhAraN karatI hai.n
isaliye guNo.n aur paryAyo.nke astitvase hI dravyakI niShpatti hotI hai
. yadi guN aur paryAye.n
na ho to dravya bhI na ho . aisA astitva vah dravyakA svabhAv hai .)
(jisaprakAr dravyakA aur guN -paryAyakA ek hI astitva hai aisA suvarNake dR^iShTAnta
pUrvak samajhAyA, usIprakAr ab suvarNake dR^iShTAnta pUrvak aisA batAyA jA rahA hai ki dravyakA
aur utpAd -vyay -dhrauvyakA bhI ek hI astitva hai
.)
jaise dravyase, kShetrase, kAlase yA bhAvase, suvarNase 2jo pR^ithak nahI.n dikhAI dete,
kartA -karaN-3adhikaraNarUpase kuNDalAdi utpAdo.nke, bAjUba.ndhAdi vyayo.nke aur pItatvAdi
1. guN -paryAye.n hI dravyakI kartA, karaN aur adhikaraN hai.n; isaliye guNparyAye.n hI dravyakA svarUp dhAraN
karatI hai.n .
2. jo = jo kuNDalAdi utpAd, bAjUba.ndhAdi vyay Ar pItAdi dhrauvya .
3. suvarNa hI kuNDalAdi -utpAd, bAjUba.ndhAdi -vyay aur pItatvAdi dhrauvyakA kartA, karaN tathA adhikaraN hai;
jaisaliye suvarNa hI unakA svarUp dhAraN karatA hai . (suvarNa hI kuNDalAdirUpase utpanna hotA hai,
bAjUba.ndhAdirUpase naShTa hotA hai aur pItatvAdirUpase avasthit rahatA hai .)