mupAdAy pravartamAnapravR^ittiyuktasya kArtasvarAstitven niShpAditaniShpattiyuktaiH kuNDalA.ngad-
pItatAdyutpAdavyayadhrauvyairyadastitva.n kArtasvarasya sa svabhAvaH, tathA hi dravyeN vA kShetreN vA
kAlen vA bhAven vA dravyAtpR^ithaganupalabhyamAnaiH kartR^ikaraNAdhikaraNarUpeNotpAdavyayadhrauvyANA.n
svarUpamupAdAy pravartamAnapravR^ittiyuktasya dravyAstitven niShpAditaniShpattiyuktairutpAdavyay-
dhrauvyairyadastitva.n dravyasya sa svabhAvaH . yathA vA dravyeN vA kShetreN vA kAlen vA bhAven vA
kuNDalA.ngadapItatAdyutpAdavyayadhrauvyebhyaH pR^ithaganupalabhyamAnasya kartR^ikaraNAdhikaraNarUpeN kArtasvar-
svarUpamupAdAy pravartamAnapravR^ittiyuktaiH kuNDalA.ngadapItatAdyutpAdavyayadhrauvyairniShpAditaniShpattiyuktasya
kArtasvarasya mUlasAdhanatayA tairniShpAdita.n yadastitva.n sa svabhAvaH, tathA dravyeN vA kShetreN vA
tathA svadravyAdichatuShTayen paramAtmadravyAdabhinnAnA.n mokShaparyAyotpAdamokShamArgaparyAyavyayatadubhayAdhAr-
bhUtaparamAtmadravyatvalakShaNadhrauvyANA.n sa.nbandhi yadastitva.n sa ev muktAtmadravyasadbhAvaH . yathA svadravyAdi-
chatuShTayen kaTakaparyAyotpAdaka~N.hkaNaparyAyavyayasuvarNatvalakShaNadhrauvyebhyaH sakAshAdabhinnasya suvarNasya sa.nbandhi
yadastitva.n sa ev kaTakaparyAyotpAdaka~N.hkaNaparyAyavyayatadubhayAdhArabhUtasuvarNatvalakShaNadhrauvyANA.n svabhAvaH,
tathA svadravyAdichatuShTayen mokShaparyAyotpAdamokShamArgaparyAyavyayatadubhayAdhArabhUtamuktAtmadravyatvalakShaN-
dhrauvyebhyaH sakAshAdabhinnasya paramAtmadravyasya sa.nbandhi yadastitva.n sa ev mokShaparyAyotpAdamokShamArga-
178pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
dhrauvyo.nke svarUpako dhAraN karake pravartamAn suvarNake astitvase jinakI niShpatti hotI hai, —
aise kuNDalAdi – utpAd, bAjUba.ndhAdi – vyay aur pItatvAdi dhrauvyo.nse jo suvarNakA astitva
hai, vah (suvarNakA) svabhAv hai; usIprakAr dravyase, kShetrase, kAlase yA bhAvase, jo dravyase
pR^ithak dikhAI nahI.n dete, kartA -karaN -adhikaraNarUpase utpAd -vyay -dhrauvyo.nke svarUpako
dhAraN karake pravartamAn dravyake astitvase jinakI niShpatti hotI hai, — aise utpAd -vyay-
dhrauvyo.nse jo dravyakA astitva hai vah svabhAv hai . (dravyase, kShetrase, kAlase yA bhAvase
dravyase bhinna dikhAI na denevAle utpAd, vyay aur dhrauvyo.nkA astitva hai vah dravyakA hI
astitva hai; kyo.nki utpAd, vyay aur dhrauvyo.nke svarUpako dravya hI dhAraN karatA hai,
isalie dravyake astitvase hI utpAd, vyay aur dhrauvyo.nkI niShpatti hotI hai . yadi dravya na
ho to utpAd, vyay aur dhrauvya bhI na ho.n . aisA astitva vah dravyakA svabhAv hai .)
athavA jaise dravyase, kShetrase, kAlase yA bhAvase kuNDalAdi -utpAdo.nse bAjUba.ndhAdi
vyayo.nse aur pItatvAdi dhrauvyo.nse jo pR^ithak nahI.n dikhAI detA; kartA -karaN -adhikaraNarUpase
suvarNake svarUpako dhAraN karake pravartamAn kuNDalAdi -utpAdo.n, bAjUba.ndhAdi vyayo.n aur
pItatvAdi dhrauvyo.nse jisakI niShpatti hotI hai, — aise suvarNakA, mUlasAdhanapanese unase niShpanna
hotA huA, jo astitva hai, vah svabhAv hai . usIprakAr dravyase, kShetrase, kAlase yA bhAvase