ih vividhalakShaNAnA.n lakShaNameka.n saditi sarvagatam .
upadishatA khalu dharma.n jinavaravR^iShabheN praj~naptam ..97..
ih kil prapa.nchitavaichitryeN dravyAntarebhyo vyAvR^itya vR^itten pratidravya.n sImAnamAsUtrayatA
visheShalakShaNabhUten cha svarUpAstitven lakShyamANAnAmapi sarvadravyANAmastamitavaichitryaprapa.nch pravR^itya
vR^itta.n pratidravyamAsUtrita.n sImAna.n bhindatsaditi sarvagata.n sAmAnyalakShaNabhUta.n sAdR^ishyAstitvameka.n
khalvavabodhavyam . eva.n sadityabhidhAna.n saditi parichChedana.n cha sarvArthaparAmarshi syAt.h . yadi
punaridameva.n na syAttadA ki.nchitsaditi ki.nchidasaditi ki.nchitsachchAsachcheti ki.nchidavAchyamiti cha
syAt . tattu vipratiShiddhamev . prasAdhya.n chaitadanokahavat . yathA hi bahUnA.n bahuvidhAnAmano-
samastasheShadravyANAmapi vyavasthApanIyamityarthaH ..96.. ath sAdR^ishyAstitvashabdAbhidheyA.n mahAsattA.n
praj~nApayati — ih vivihalakkhaNANa.n ih loke pratyekasattAbhidhAnen svarUpAstitven vividhalakShaNAnA.n
bhinnalakShaNAnA.n chetanAchetanamUrtAmUrtapadArthAnA.n lakkhaNamega.n tu ekamakhaNDalakShaNa.n bhavati . ki.n kartR^i . saditti
sarva.n saditi mahAsattArUpam . ki.nvishiShTam . savvagaya.n sa.nkaravyatikaraparihArrUpasvajAtyavirodhen
180pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
ab yah (nIche anusAr) sAdR^ishya -astitvakA kathan hai : —
anvayArtha : — [dharma.n ] dharmakA [khalu ] vAstavame.n [upadishatA ] upadesh karate huye
[jinavaravR^iShabheN ] 1jinavaravR^iShabhane [ih ] is vishvame.n [vividhalakShaNAnA.n ] vividh lakShaNavAle
(bhinna bhinna svarUpAstitvavAle sarva) dravyo.nkA [sat iti ] ‘sat’ aisA [sarvagata.n ] 2sarvagat
[lakShaNa.n ] lakShaN (sAdR^ishyAstitva) [eka.n ] ek [praj~naptam ] kahA hai ..97..
TIkA : — is vishvame.n, vichitratAko vistArit karate hue (vividhatA -anekatAko
dikhAte hue), anya dravyo.nse 3vyAvR^itta rahakar pravartamAn, aur pratyek dravyakI sImAko bA.Ndhate
hue aise visheShalakShaNabhUt svarUpAstitvase (samasta dravya) lakShit hote hai.n phi ra bhI sarva dravyo.nkA,
vichitratAke vistArako asta karatA huA, sarva dravyo.nme.n pravR^itta hokar rahanevAlA, aur pratyek
dravyakI ba.NdhI huI sImAkI avagaNanA karatA huA, ‘sat’ aisA jo sarvagat sAmAnyalakShaNabhUt
sAdR^ishyAstitva hai vah vAstavame.n ek hI jAnanA chAhie . isaprakAr ‘sat’ aisA kathan aur ‘sat’
aisA j~nAn sarva padArtho.nkA 4parAmarsha karanevAlA hai . yadi vah aisA (sarvapadArthaparAmarshI) na ho
to koI padArtha sat, (astitvavAlA) koI asat (astitva rahit), koI sat tathA asat
aur koI avAchya honA chAhiye; kintu vah to viruddha hI hai, aur yah (‘sat’ aisA kathan
aur j~nAnake sarvapadArthaparAmarshI honekI bAt) to siddha ho sakatI hai, vR^ikShakI bhA.Nti .
1. jinavaravR^iShabh = jinavaro.nme.n shreShTha; tIrtha.nkar .2. sarvagat = sarvame.n vyApanevAlA .
3. vyAvR^itta = pR^ithak; alag; bhinna .4. parAmarsha = sparsha; vichAr; lakSha; smaraN .