nechChati sa khalu parasamay ev draShTavyaH ..98..
athotpAdavyayadhrauvyAtmakatve.api sad dravya.n bhavatIti vibhAvayati —
sadavaTThida.n sahAve davva.n davvassa jo hi pariNAmo .
atthesu so sahAvo Thidisa.nbhavaNAsasa.nbaddho ..99..
sadavasthita.n svabhAve dravya.n dravyasya yo hi pariNAmaH .
artheShu sa svabhAvaH sthitisa.nbhavanAshasa.nbaddhaH ..99..
ih hi svabhAve nityamavatiShThamAnatvAtsaditi dravyam . svabhAvastu dravyasya dhrauvyo-
tpAdochChedaikyAtmakapariNAmaH . yathaiv hi dravyavAstunaH sAmastyenaikasyApi viShkambhakram-
sati sattaiv dravya.n bhavatIti praj~nApayati — sadavaTThida.n sahAve davva.n dravya.n muktAtmadravya.n bhavati . ki.n kartR^i .
saditi shuddhachetanAnvayarUpamastitvam . ki.nvishiShTam . avasthitam . kva . svabhAve . svabhAva.n kathayati —
davvassa jo hi pariNAmo tasya paramAtmadravyasya sa.nbandhI hi sphu Ta.n yaH pariNAmaH . keShu viShayeShu . atthesu
186pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
aisA honese (yah nishchit huA ki) dravya svayamev sat hai . jo aisA nahI.n mAnatA vah
(use) vAstavame.n ‘parasamay’ (mithyAdR^iShTi) hI mAnanA ..98..
ab, yah batalAte hai.n ki utpAd -vyay -dhrauvyAtmak hone par bhI dravya ‘sat’ hai : —
anvayArtha : — [svabhAve ] svabhAvame.n [avasthita.n ] avasthit (honese) [dravya.n ] dravya
[sat ] ‘sat’ hai; [dravyasya ] dravyakA [yaH hi ] jo [sthitisa.nbhavanAshasa.nbaddhaH ]
utpAdavyayadhrauvya sahit [pariNAmaH ] pariNAm hai [saH ] vah [artheShu svabhAvaH ] padArtho.nkA
svabhAv hai ..99..
TIkA : — yahA.N (vishvame.n) svabhAvame.n nitya avasthit honese dravya ‘sat’ hai . svabhAv
dravyakA dhrauvya -utpAd -vinAshakI ekatAsvarUp pariNAm hai .
jaise 1dravyakA vAstu samagrapane dvArA (akhaNDatA dvArA) ek honepar bhI, vistArakramame.n
1. dravyakA vAstu = dravyakA sva -vistAr, dravyakA sva -kShetra, dravyakA sva -AkAr, dravyakA sva -dal .
(vAstu = ghar, nivAsasthAn, Ashray, bhUmi .)
dravyo svabhAv viShe avasthit, tethI ‘sat’ sau dravya Che ;
utpAd -dhrauvya -vinAshayut pariNAm dravyasvabhAv Che. 99.