pravR^ittivartinaH sUkShmA.nshAH pradeshAH, tathaiv hi dravyavR^itteH sAmastyenaikasyApi pravAhakramapravR^ittivartinaH sUkShmA.nshAH pariNAmAH . yathA cha pradeshAnA.n parasparavyatirekanibandhano viShkambhakramaH, tathA pariNAmAnA.n parasparavyatirekanibandhanaH pravAhakramaH . yathaiv cha te pradeshAH svasthAne svarUp- pUrvarUpAbhyAmutpannochChannatvAtsarvatra parasparAnusyUtisUtritaikavAstutayAnutpannapralInatvAchcha sa.nbhUti- sa.nhAradhrauvyAtmakamAtmAna.n dhArayanti, tathaiv te pariNAmAH svAvasare svarUpapUrvarUpAbhyA- mutpannochChannatvAtsarvatra parasparAnusyUtisUtritaikapravAhatayAnutpannapralInatvAchcha sa.nbhUtisa.nhAradhrauvyA- tmakamAtmAna.n dhArayanti . yathaiv cha ya ev hi pUrvapradeshochChedanAtmako vAstusImAntaH sa ev hi taduttarotpAdAtmakaH, sa ev cha parasparAnusyUtisUtritaikavAstutayAtadubhayAtmak iti; tathaiv paramAtmapadArthasya dharmatvAdabhedanayenArthA bhaNyante . ke te . kevalaj~nAnAdiguNAH siddhatvAdiparyAyAshcha, teShvartheShu viShayeShu yo.asau pariNAmaH . so sahAvo kevalaj~nAnAdiguNasiddhatvAdiparyAyarUpastasya paramAtmadravyasya svabhAvo bhavati . sa cha katha.nbhUtaH . Thidisa.nbhavaNAsasa.nbaddho svAtmaprAptirUpamokShaparyAyasya sa.nbhavastasminnev kShaNe paramAgamabhAShayaikatvavitarkAvIchAradvitIyashukladhyAnasa.nj~nasya shuddhopAdAnabhUtasya pravartamAn usake jo sUkShma a.nsh hai.n ve pradesh hai.n, isIprakAr dravyakI 1vR^itti samagrapane dvArA ek honepar bhI, pravAhakramame.n pravartamAn usake jo sUkShma a.nsh hai.n ve pariNAm hai . jaise vistArakramakA kAraN pradesho.nkA paraspar vyatirek hai, usIprakAr pravAhakramakA kAraN pariNAmo.nkA paraspar
jaise ve pradesh apane sthAname.n sva -rUpase utpanna aur pUrva -rUpase vinaShTa honese tathA sarvatra paraspar 3anusyUtise rachit ekavAstupane dvArA anutpanna -avinaShTa honese utpatti -sa.nhAr- dhrauvyAtmak hai.n, usIprakAr ve pariNAm apane avasarame.n sva -rUpase utpanna aur pUrvarUpase vinaShTa honese tathA sarvatra paraspar anusyUtise rachit ek pravAhapane dvArA anutpanna -avinaShTa honese utpatti -sa.nhAr -dhrauvyAtmak hai.n . aur jaise vAstukA jo ChoTese ChoTA a.nsh pUrvapradeshake vinAshasvarUp hai vahI (a.nsh) usake bAdake pradeshakA utpAdasvarUp hai tathA vahI paraspar anusyUtise rachit ek vAstupane dvArA anubhay svarUp hai (arthAt dome.nse ek bhI svarUp nahI.n hai), isIprakAr pravAhakA jo ChoTese ChoTA a.nsh pUrvapariNAmake vinAshasvarUp hai vahI usake
2vyatirek hai .
1. vR^itti = vartanA vah; honA vah; astitva .
2. vyatirek = bhed; (ekakA dUsareme.n) abhAv, (ek pariNAm dUsare pariNAmarUp nahI.n hai, isaliye dravyake pravAhame.n kram hai) .
3. anusyUti = anvayapUrvak ju.DAn . [sarva pariNAm paraspar anvayapUrvak (sAdR^ishya sahit) gu.nthit (ju.De) honese, ve sab pariNAm ek pravAharUpase hai.n, isaliye ve utpanna yA vinaShTa nahI.n hai.n . ]