paryAyadravyatveShu pratyekavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi trisvabhAvasparshini dravye sAmastyenaik- samay evAvalokyante . yathaiv cha vardhamAnapiNDamR^ittikAtvavartInyutpAdavyayadhrauvyANi mR^ittikaiv, na vastvantara.n; tathaivottaraprAktanaparyAyadravyatvavartInyapyutpAdavyayadhrauvyANi dravyamev, na khalva- rthAntaram ..102..
pADubbhavadi ya aNNo pajjAo pajjao vayadi aNNo .
sarvadravyaparyAyeShvavaboddhavyamityarthaH ..102.. evamutpAdavyayadhrauvyarUpalakShaNavyAkhyAnamukhyatayA gAthA- trayeN tR^itIyasthala.n gatam . ath dravyaparyAyeNotpAdavyayadhrauvyANi darshayati — pADubbhavadi ya prAdurbhavati cha jAyate . aNNo anyaH kashchidapUrvAnantaj~nAnasukhAdiguNAspadabhUtaH shAshvatikaH . sa kaH . pajjAo
aur jaise rAmapAtra, mR^ittikApiNDa tathA miTTIpaname.n pravartamAn utpAd, vyay aur dhrauvya miTTI hI hai.n, anya vastu nahI.n; usIprakAr uttar paryAy, pUrva paryAy, aur dravyatvame.n pravartamAn utpAd, vyay aur dhrauvya dravya hI hai.n, anya padArtha nahI.n ..102..
ab, dravyake utpAd -vyay -dhrauvyako 2anekadravyaparyAy dvArA vichArate hai.n : —
anvayArtha : — [dravyasya ] dravyakI [anyaH paryAyaH ] anya paryAy [prAdurbhavati ] utpanna hotI hai [cha ] aur [anyaH paryAyaH ] koI anya paryAy [vyeti ] naShTa hotI hai; [tadapi ] phi ra bhI [dravya.n ] dravya [praNaShTa.n na ev ] na to naShTa hai, [utpanna.n na ] na utpanna hai (- vah dhruv hai .)..103..
upaje daravano anya paryay, anya ko viNase vaLI, paN dravya to nathI naShTa ke utpanna dravya nathI tahI.n. 103.
198pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1trisvabhAvasparshI dravyame.n ve sa.npUrNatayA (tIno.n ekasAth) ek samayame.n hI dekhe jAte hai.n .
1. trisvabhAvasparshI = tIno.n svabhAvo.nko sparsha karanevAlA . (dravya utpAd, vyay aur dhrauvya – in tIno.n svabhAvo.nko dhAraN karatA hai .)
2. anekadravyaparyAy = ekase adhik dravyo.nke sa.nyogase honevAlI paryAy .