Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 199 of 513
PDF/HTML Page 232 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
199

ih hi yathA kilaikastryaNukaH samAnajAtIyo.anekadravyaparyAyo vinashyatyanyashchaturaNukaH prajAyate, te tu trayashchatvAro vA pudgalA avinaShTAnutpannA evAvatiShThante, tathA sarve.api samAnajAtIyA dravyaparyAyA vinashyanti prajAyante cha, samAnajAtIni dravyANi tvavinaShTAnu- tpannAnyevAvatiShThante . yathA chaiko manuShyatvalakShaNo.asamAnajAtIyo dravyaparyAyo vinashyatyanya- stridashatvalakShaNaH prajAyate, tau cha jIvapudgalau avinaShTAnutpannAvevAvatiShThete, tathA sarve.apyasamAnajAtIyA dravyaparyAyA vinashyanti prajAyante cha, asamAnajAtIni dravyANi tvavinaShTAnutpannAnyevAvatiShThante . evamAtmanA dhruvANi dravyaparyAyadvAreNotpAdavyayIbhUtAnyutpAd- vyayadhrauvyANi dravyANi bhavanti ..103.. paramAtmAvAptirUpaH svabhAvadravyaparyAyaH . pajjao vayadi aNNo paryAyo vyeti vinashyati . katha.nbhUtaH . anyaH pUrvoktamokShaparyAyAdbhinno nishchayaratnatrayAtmakanirvikalpasamAdhirUpasyaiv mokShaparyAyasyopAdAnakAraNabhUtaH . kasya sa.nbandhI paryAyaH . davvassa paramAtmadravyasya . ta.n pi davva.n tadapi paramAtmadravya.n Nev paNaTTha.n Na uppaNNa.n shuddhadravyArthikanayen naiv naShTa.n na chotpannam . athavA sa.nsArijIvApekShayA devAdirUpo vibhAvadravyaparyAyo jAyate manuShyAdirUpo vinashyati tadev jIvadravya.n nishchayen na chotpanna.n na cha vinaShTa.n, pudgaladravya.n vA dvayaNukAdiska ndharUpasvajAtIyavibhAvadravyaparyAyANA.n vinAshotpAde.api nishchayen na chotpanna.n na cha vinaShTamiti . tataH sthita.n yataH kAraNAdutpAdavyayadhrauvyarUpeN dravyaparyAyANA.n vinAshotpAde.api dravyasya

TIkA :yahA.N (vishvame.n) jaise ek tri -aNuk samAnajAtIy anek dravyaparyAy vinaShTa hotI hai aur dUsarI 1chaturaNuk (samAnajAtIy anek dravyaparyAy) utpanna hotI hai; parantu ve tIn yA chAr pudgal (paramANu) to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hai.n (dhruv hai.n ); isIprakAr sabhI samAnajAtIy dravyaparyAye.n vinaShTa hotI hai.n aur utpanna hotI hai.n, kintu samAnajAtIy dravya to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hai.n (-dhruv hai.n ) .

aur, jaise ek manuShyatvasvarUp asamAnajAtIy dravya -paryAy vinaShTa hotI hai aur dUsarI devatvasvarUp (asamAnajAtIy dravyaparyAy) utpanna hotI hai, parantu vah jIv aur pudgal to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hai.n, isIprakAr sabhI asamAnajAtIy dravya -paryAye.n vinaShTa ho jAtI hai.n aur utpanna hotI hai.n, parantu asamAnajAtIy dravya to avinaShTa aur anutpanna hI rahate hai.n .

is prakAr apanese (2dravyarUpase) dhruv aur dravyaparyAyo.n dvArA utpAd -vyayarUp aise dravya utpAd -vyay -dhrauvya hai.n ..103..

1. chaturaNuk = chAr aNuo.nkA (paramANuo.nkA) banA huA ska.ndh .

2. ‘dravya’ shabda mukhyatayA do artho.nme.n prayukta hotA hai : (1) ek to sAmAnyavisheShake piNDako arthAt vastuko dravya kahA jAtA hai; jaise‘dravya utpAd -vyay -dhrauvyasvarUp hai’; (2) dUsarevastuke sAmAnya a.nshako bhI dravya kahA jAtA hai; jaise‘dravyArthik nay’ arthAt sAmAnyA.nshagrAhI nay . jahA.N jo artha ghaTit hotA ho vahA.N vah artha samajhanA chAhiye .