ekadravyaparyAyA hi guNaparyAyAH, guNaparyAyANAmekadravyatvAt . ekadravyatva.n hi teShA.n sahakAraphalavat . yathA kil sahakAraphala.n svayamev haritabhAvAt pANDubhAva.n pariNam- tpUrvottarapravR^ittaharitApANDubhAvAbhyAmanubhUtAtmasattAka.n haritapANDubhAvAbhyA.n samamavishiShTasattAk- vinAsho nAsti, tataH kAraNAddravyaparyAyA api dravyalakShaNa.n bhavantItyabhiprAyaH ..103.. ath dravyasyotpAdavyayadhrauvyANi guNaparyAyamukhyatven pratipAdayati — pariNamadi saya.n davva.n pariNamati svaya.n svayamevopAdAnakAraNabhUta.n jIvadravya.n kartR^i . ka.n pariNamati . guNado ya guNa.ntara.n niruparAgasvasa.nvedanaj~nAn-
ab, dravyake utpAd -vyay -dhrauvya ekadravyaparyAy dvArA vichArate hai.n : —
anvayArtha : — [sadavishiShTa.n ] sattApekShAse avishiShTarUpase, [dravya.n svaya.n ] dravya svaya.n hI [guNataH cha guNAntara.n ] guNase guNAntararUp [pariNamate ] pariNamit hotA hai, arthAt dravya svaya.n hI ek guNaparyAyame.nse anya guNaparyAyarUp pariNamit hotA hai, aur usakI sattA guNaparyAyo.nkI sattAke sAth avishiShTa — abhinna — ek hI rahatI hai), [tasmAt punaH ] aur unase [guNaparyAyAH] guNaparyAye.n [dravyam ev iti bhaNitAH ] dravya hI kahI gaI hai.n ..104..
TIkA : — guNaparyAye.n ek dravyaparyAye.n hai.n, kyo.nki guNaparyAyo.nko ek dravyapanA hai, (arthAt guNaparyAye.n ekadravyakI paryAye.n hai.n, kyo.nki ve ek hI dravya hai.n — bhinna -bhinna dravya nahI.n .) unakA ekadravyatva AmraphalakI bhA.Nti hai . jaise – Amraphal svaya.n hI haritabhAvame.nse pItabhAvarUp pariNamit hotA huA, pratham aur pashchAt pravartamAn haritabhAv aur pItabhAvake dvArA apanI sattAkA anubhav karatA hai, isaliye haritabhAv aur pItabhAvake sAth 1avishiShTa
200pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. avishiShTa sattAvAlA = abhinna sattAvAlA; ek sattAvAlA; (AmakI sattA hare aur pIle bhAvakI sattAse abhinna hai, isaliye Am aur haritabhAv tathA pItabhAv ek hI vastu hai.n, bhinna nahI.n .)