yaH khalu dravyasvabhAvaH pariNAmaH sa guNaH sadavishiShTaH .
sadavasthita.n svabhAve dravyamiti jinopadesho.ayam ..109..
dravya.n hi svabhAve nityamavatiShThamAnatvAtsaditi prAk pratipAditam . svabhAvastu
dravyasya pariNAmo.abhihitaH . ya ev dravyasya svabhAvabhUtaH pariNAmaH, sa ev sadavishiShTo
guN itIh sAdhyate . yadev hi dravyasvarUpavR^ittibhUtamastitva.n dravyapradhAnanirdeshAtsaditi
sa.nshabdyate tadavishiShTaguNabhUt ev dravyasya svabhAvabhUtaH pariNAmaH, dravyavR^itterhi trikoTisamay-
bhinnasya suvarNasyAbhAvastathaiv suvarNapradeshebhyo bhinnasya suvarNatvaguNasyApyabhAvaH, tathA sattAguN-
pradeshebhyo bhinnasya muktajIvadravyasyAbhAvastathaiv muktajIvadravyapradeshebhyo bhinnasya sattAguNasyApyabhAvaH
ityubhayashUnyatva.n prApnoti . yatheda.n muktajIvadravye sa.nj~nAdibhedabhinnasyAtadbhAvastasya sattAguNen sah
pradeshAbhedavyAkhyAna.n kR^ita.n tathA sarvadravyeShu yathAsa.nbhava.n j~nAtavyamityarthaH ..108.. eva.n dravyasyAstitva-
kathanarUpeN prathamagAthA, pR^ithaktvalakShaNAtadbhAvAbhidhAnAnyatvalakShaNayoH kathanen dvitIyA, sa.nj~nAlakShaN-
prayojanAdibhedarUpasyAtadbhAvasya vivaraNarUpeN tR^itIyA, tasyaiv dR^iDhIkaraNArtha.n cha chaturthIti dravyaguN-
yorabhedaviShaye yuktikathanamukhyatayA gAthAchatuShTayen pa~nchamasthala.n gatam . ath sattA guNo bhavati, dravya.n
1. vR^itti = vartanA; astitva rahanA vah; TikanA vah .
kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
213
anvayArtha : — [yaH khalu ] jo, [dravyasvabhAvaH pariNAmaH ] dravyakA svabhAvabhUt
(utpAdavyayadhrauvyAtmak) pariNAm hai [saH ] vah (pariNAm) [sadavishiShTaH guNaH ] ‘sat’
se avishiShTa (-sattAse abhinna hai aisA) guN hai . [svabhAve avasthita.n ] ‘svabhAvame.n
avasthit (honese) [dravya.n ] dravya [sat ] sat hai’ — [iti jinopadeshaH ] aisA jo (99
vI.n gAthAme.n kathit) jinopadesh hai [ayam ] vahI yah hai . (arthAt 99vI.n gAthAke
kathaname.nse is gAthAme.n kathit bhAv sahaj hI nikalatA hai .) ..109..
TIkA : — dravya svabhAvame.n nitya avasthit honese sat hai, — aisA pahale (99vI.n
gAthAme.n) pratipAdit kiyA gayA hai; aur (vahA.N) dravyakA svabhAv pariNAm kahA gayA hai .
yahA.N yah siddha kiyA jA rahA hai ki — jo dravyakA svabhAvabhUt pariNAm hai vahI ‘sat’
se avishiShTa (-astitvase abhinna aisA – astitvase koI anya nahI.n aisA) guN hai .
dravyake svarUpakA vR^ittibhUt aisA jo astitva dravyapradhAn kathanake dvArA ‘sat’ shabdase
kahA jAtA hai usase avishiShTa (-us astitvase ananya) guNabhUt hI dravyasvabhAvabhUt
pariNAm hai; kyo.nki dravyakI 1vR^itti (astitva) tIn prakArake samayako sparshit karatI honese