sparshinyAH pratikShaNa.n ten ten svabhAven pariNamanAt . dravyasvabhAvabhUt ev tAvatpariNAmaH . sa tvastitvabhUtadravyavR^ittyAtmakatvAtsadavishiShTo dravyavidhAyako guN eveti sattAdravyayo- rguNaguNibhAvaH siddhayati ..109.. ath guNaguNinornAnAtvamupahanti — Natthi guNo tti va koI pajjAo ttIh vA viNA davva.n .
davvatta.n puN bhAvo tamhA davva.n saya.n sattA ..110.. cha guNI bhavatIti pratipAdayati — jo khalu davvasahAvo pariNAmo yaH khalu sphu Ta.n dravyasya svabhAvabhUtaH pariNAmaH pa~nchendriyaviShayAnubhavarUpamanovyApArotpannasamastamanoratharUpavikalpajAlAbhAve sati yashchidA- nandaikAnubhUtirUpaH svasthabhAvastasyotpAdaH, pUrvoktavikalpajAlavinAsho vyayaH, tadubhayAdhArabhUtajIvatva.n dhrauvyamityuktalakShaNotpAdavyayadhrauvyAtmakajIvadravyasya svabhAvabhUto yo.asau pariNAmaH so guNo sa guNo bhavati . sa pariNAmaH katha.nbhUtaH sanguNo bhavati . sadavisiTTho sato.astitvAdavishiShTo.abhinnastadutpAdAditraya.n tiShThatyastitva.n chaika.n tiShThatyastitven sah kathamabhinno bhavatIti chet . ‘‘utpAdavyayadhrauvyayukta.n sat’’ iti vachanAt . eva.n sati sattaiv guNo bhavatItyarthaH . iti guNavyAkhyAna.n gatam . sadavaTThida.n sahAve davva.n ti sadavasthita.n svabhAve dravyamiti . dravya.n paramAtmadravya.n bhavati . ki.n kartR^i . saditi . ken . abhed- nayen . katha.nbhUtam . sat avasthitam . kva . utpAdavyayadhrauvyAtmakasvabhAve . jiNovadesoya.n aya.n jinopadesh iti ‘sadavaTThida.n sahAve davva.n davvassa jo hu pariNAmo’ ityAdipUrvasUtre yadukta.n tadeveda.n vyAkhyAnam, guNakathana.n punaradhikamiti tAtparyam . yatheda.n jIvadravye guNaguNinorvyAkhyAna.n (vah vR^itti – astitva) pratikShaN us -us svabhAvarUp pariNamit hotI hai .
(isaprakAr) pratham to dravyakA svabhAvabhUt pariNAm hai; aur vah (utpAd -vyay- dhrauvyAtmak pariNAm) astitvabhUt aisI dravyakI vR^ittisvarUp honese, ‘sat’ se avishiShTa, dravyavidhAyak (-dravyakA rachayitA) guN hI hai . — isaprakAr sattA aur dravyakA guNaguNIpanA siddha hotA hai ..109..
ab guN aur guNIke anekatvakA khaNDan karate hai.n : —
214pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-