eva.nvidha.n svabhAve dravya.n dravyArthaparyAyArthAbhyAm .
sadasadbhAvanibaddha.n prAdurbhAva.n sadA labhate ..111..
evametadyathoditaprakArasAkalyAkala.nk lA.nChanamanAdinidhana.n satsvabhAve prAdurbhAvamAskandati
dravyam . sa tu prAdurbhAvo dravyasya dravyAbhidheyatAyA.n sadbhAvanibaddha ev syAt.h; paryAyAbhidheyatAyA.n
tvasadbhAvanibaddha ev . tathA hi — yadA dravyamevAbhidhIyate na paryAyAstadA prabhavAvasAn-
varjitAbhiryaugapadyapravR^ittAbhirdravyaniShpAdikAbhiranvayashaktibhiH prabhavAvasAnalA.nChanAH kramapravR^ittAH
mokShaparyAyaH kevalaj~nAnAdirUpo guNasamUhashcha yen kAraNen taddvayamapi paramAtmadravya.n vinA nAsti,
na vidyate . kasmAt . pradeshAbhedAditi . utpAdavyayadhrauvyAtmakashuddhasattArUpa.n muktAtmadravya.n bhavati .
tasmAdabheden sattaiv dravyamityarthaH . yathA muktAtmadravye guNaparyAyAbhyA.n sahAbhedavyAkhyAna.n kR^ita.n tathA
yathAsa.nbhava.n sarvadravyeShu j~nAtavyamiti ..110.. eva.n guNaguNivyAkhyAnarUpeN prathamagAthA, dravyasya
guNaparyAyAbhyA.n sah bhedo nAstIti kathanarUpeN dvitIyA cheti svatantragAthAdvayen ShaShThasthala.n gatam .. ath
dravyasya dravyArthikaparyAyArthikanayAbhyA.n sadutpAdAsadutpAdau darshayati – eva.nvihasabbhAve eva.nvidhasadbhAve
sattAlakShaNamutpAdavyayadhrauvyalakShaNa.n guNaparyAyalakShaNa.n dravya.n chetyeva.nvidhapUrvoktasadbhAve sthita.n, athavA eva.nviha.n
sahAve iti pAThAntaram . tatraiva.nvidha.n pUrvoktalakShaNa.n svakIyasadbhAve sthitam . kim . davva.n dravya.n kartR^i . ki.n
1. akala.nk = nirdoSh (yah dravya pUrvakathit sarvaprakAr nirdoSh lakShaNavAlA hai .)
2. abhidheyatA = kahane yogyapanA; vivakShA; kathanI .
3. anvayashakti = anvayarUpashakti . (anvayashaktiyA.N utpatti aur nAshase rahit hai.n, ek hI sAth pravR^itta
hotI hai.n aur dravyako utpanna karatI hai.n . j~nAn, darshan, chAritra ityAdi AtmadravyakI anvayashaktiyA.N hai.n .)
216pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
anvayArtha : — [eva.nvidha.n dravya.n ] aisA (pUrvokta) dravya [svabhAve ] svabhAvame.n
[dravyArthaparyAyArthAbhyA.n ] dravyArthik aur paryAyArthik nayo.nke dvArA [sadasadbhAvanibaddha.n prAdurbhAva.n ]
sadbhAvasa.nbaddha aur asadbhAvasa.nbaddha utpAdako [sadA labhate ] sadA prApta karatA hai ..111..
TIkA : — isaprakAr yathodit (pUrvakathit) sarva prakArase 1akala.nk lakShaNavAlA,
anAdinidhan vah dravya sat -svabhAvame.n (astitvasvabhAvame.n) utpAdako prApta hotA hai . dravyakA
vah utpAd, dravyakI 2abhidheyatAke samay sadbhAvasa.nbaddha hI hai aur paryAyo.nkI abhidheyatAke
samay asadbhAvasa.nbaddha hI hai . ise spaShTa samajhAte hai.n : —
jab dravya hI kahA jAtA hai — paryAye.n nahI.n, tab utpattivinAsh rahit, yugapat pravartamAn,
dravyako utpanna karanevAlI 3anvayashaktiyo.nke dvArA, utpattivinAshalakShaNavAlI, kramashaH pravartamAn,