mekAntanimIlita.n vidhAy kevalonmIliten dravyArthiken yadAvalokyate tadA nArakatirya~N.h-
manuShyadevasiddhatvaparyAyAtmakeShu visheSheShu vyavasthita.n jIvasAmAnyamekamavalokayatAmanav-
lokitavisheShANA.n tatsarva.n jIvadravyamiti pratibhAti . yadA tu dravyArthikamekAntanimIlita.n vidhAy
kevalonmIliten paryAyArthikenAvalokyate tadA jIvadravye vyavasthitAnnArakatirya~N.hmanuShyadev-
siddhatvaparyAyAtmakAn visheShAnanekAnavalokayatAmanavalokitasAmAnyAnAmanyadanyatpratibhAti,
dravyasya tattadvisheShakAle tattadvisheShebhyastanmayatvenAnanyatvAt.h, gaNatR^iNaparNadArumayahavyavAhavat.h .
yadA tu te ubhe api dravyArthikaparyAyArthike tulyakAlonmIlite vidhAy tat itashchAvalokyate
tadA nArakatirya~N.hmanuShyadevasiddhatvaparyAyeShu vyavasthita.n jIvasAmAnya.n jIvasAmAnye cha vyavasthitA
nArakatirya~N.hmanuShyadevasiddhatvaparyAyAtmakA visheShAshcha tulyakAlamevAvalokyante . tatraikachakShurav-
punaH aNNa.n anyadbhinnamaneka.n paryAyaiH sah pR^ithagbhavati . kasmAditi chet . takkAle tammayattAdo tR^iNAgni-
kAShThAgnipatrAgnivat svakIyaparyAyaiH sah tatkAle tanmayatvAditi . etAvatA kimukta.n bhavati . dravyArthik-
nayen yadA vastuparIkShA kriyate tadA paryAyasantAnarUpeN sarva.n paryAyakadambaka.n dravyamev pratibhAti . yadA
tu paryAyanayavivakShA kriyate tadA dravyamapi paryAyarUpeN bhinna.n bhinna.n pratibhAti . yadA cha parasparasApekSha-
nayadvayen yugapatsamIkShyate, tadaikatvamanekatva.n cha yugapatpratibhAtIti . yatheda.n jIvadravye vyAkhyAna.n kR^ita.n tathA
224pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
iname.nse paryAyArthik chakShuko sarvathA banda karake jab mAtra khulI huI dravyArthik chakShuke
dvArA dekhA jAtA hai tab nArakapanA, tirya.nchapanA, manuShyapanA, devapanA aur siddhapanA — vah
paryAyasvarUp visheSho.nme.n rahanevAle ek jIvasAmAnyako dekhanevAle aur visheSho.nko na dekhanevAle
jIvo.nko ‘vah sab jIv dravya hai’ aisA bhAsit hotA hai . aur jab dravyArthik chakShuko sarvathA
banda karake mAtra khulI huI paryAyArthik chakShuke dvArA dekhA jAtA hai tab jIvadravyame.n rahanevAle
nArakapanA, tirya.nchapanA, manuShyapanA, devapanA aur siddhapanA — ve paryAyasvarUp anek visheSho.nko
dekhanevAle aur sAmAnyako na dekhanevAle jIvo.nko (vah jIv dravya) anya -anya bhAsit hotA
hai, kyo.nki dravya un -un visheSho.nke samay tanmay honese un -un visheSho.nse ananya hai — kaNDe,
ghAs, patte aur kAShThamay agnikI bhA.Nti . (jaise ghAs, laka.DI ityAdikI agni us -us samay
ghAsamay, lakaDImay ityAdi honese ghAs, laka.DI ityAdise ananya hai usIprakAr dravya un-
un paryAyarUp visheSho.nke samay tanmay honese unase ananya hai — pR^ithak nahI.n hai .) aur jab un
dravyArthik aur paryAyArthik dono.n A.Nkho.nko ek hI sAth kholakar unake dvArA aur inake dvArA
(-dravyArthik tathA paryAyArthik chakShuo.nke) dekhA jAtA hai tab nArakapanA, tirya.nchapanA, manuShyapanA,
devapanA aur siddhapanA paryAyo.nme.n rahanevAlA jIvasAmAnya tathA jIvasAmAnyame.n rahanevAlA
nArakapanA -tirya.nchapanA -manuShyapanA -devapanA aur siddhatvaparyAyasvarUp visheSh tulyakAlame.n hI
(ek hI sAth) dikhAI dete hai.n .