sataH, pararUpeNAsataH, svapararUpAbhyA.n yugapadvaktumashakyasya, svapararUpAbhyA.n krameN sato.asatashcha,
svarUpasvapararUpayaugapadyAbhyA.n sato vaktumashakyasya cha, pararUpasvapararUpayaugapadyAbhyAmasato vaktum-
shakyasya cha, svarUpapararUpasvapararUpayaugapadyaiH sato.asato vaktumashakyasya chAnantadharmaNo dravyasyai-
kaika.n dharmamAshritya vivakShitAvivakShitavidhipratiShedhAbhyAmavatarantI saptabha.ngikaivakAravishrAntam-
ko.arthaH . katha.nchidvivakShitaprakAreN paradravyAdichatuShTayen 2 . havadi bhavati . katha.nbhUtam . avattavvamidi
syAdavaktavyamev . syAditi ko.arthaH . katha.nchidvivakShitaprakAreN yugapatsvaparadravyAdichatuShTayen 3 .
syAdasti, syAnnAsti, syAdavaktavya.n, syAdastinAsti, syAdastyevAvaktavya.n, syAnnAstyevAvaktavya.n,
syAdastinAstyevAvaktavyam . puNo punaH ittha.nbhUtam ki.n bhavati . davva.n paramAtmadravya.n kartR^i . punarapi katha.nbhUta.n
bhavati . tadubhaya.n syAdastinAstyev . syAditi ko.arthaH . katha.nchidvivakShitaprakAreN krameN svapar-
dravyAdichatuShTayen 4 . katha.nbhUta.n saditthamittha.n bhavati . AdiTTha.n AdiShTa.n vivakShita.n sat . ken kR^itvA .
pajjAeN du paryAyeN tu prashnottararUpanayavibhAgen tu . katha.nbhUten . keN vi kenApi vivakShiten
naigamAdinayarUpeN . aNNa.n vA anyadvA sa.nyogabha~N.hgatrayarUpeN . tatkathyate — syAdastyevAvaktavya.n . syAditi
ko.arthaH . katha.nchit vivakShitaprakAreN svadravyAdichatuShTayen yugapatsvaparadravyAdichatuShTayen cha 5 .
syAnnAstyevAvakta vya.n . syAditi ko.arthaH . ka tha.nchit vivakShitaprakAreN paradravyAdichatuShTayen
yugapatsvaparadravyAdichatuShTayen cha 6 . syAdastinAstyevAvaktavya.n . syAditi ko.arthaH . katha.nchit
vivakShitaprakAreN krameN svaparadravyAdichatuShTayen yugapatsvaparadravyAdichatuShTayen cha 7 . pUrva.n pa~nchAstikAye
syAdastItyAdipramANavAkyen pramANasaptabha~N.hgI vyAkhyAtA, atra tu syAdastyev, yadevakAragrahaNa.n
tannayasaptabha~N.hgIj~nApanArthamiti bhAvArthaH . yatheda.n nayasaptabha~N.hgIvyAkhyAna.n shuddhAtmadravye darshita.n tathA yathAsa.nbhava.n
kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
227
dravyakA kathan karaneme.n, (1) jo svarUpase ‘sat’ hai; (2) jo pararUpase ‘asat’
hai; (3) jisakA svarUp aur pararUpase yugapat ‘kathan ashakya’ hai; (4) jo svarUpase
aur pararUpase kramashaH ‘sat aur asat’ hai; (5) jo svarUpase, aur svarUp -pararUpase
yugapat ‘sat aur avaktavya’ hai; (6) jo pararUpase, aur svarUp -pararUpase yugapat
‘asat aur avaktavya’ hai; tathA (7) jo svarUpase par -rUp aur svarUp -pararUpase
yugapat ‘sat’, ‘asat’ aur ‘avaktavya’ hai — aise ananta dharmo.nvAle dravyake ek ek
dharmakA Ashray lekar 1vivakShit -avivakShitatAke vidhi -niShedhake dvArA pragaT honevAlI
1. vivakShit (kathanIy) dharmako mukhya karake usakA pratipAdan karanese aur avivakShit (na kahane yogya)
dharmako gauN karake usakA niShedh karanese saptabha.ngI pragaT hotI hai .