230pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
mabhilaShyet vA mohasa.nvalanAvilayanAt kriyAyAH . kriyA hi tAvachchetanasya pUrvottaradashA-
vishiShTachaitanyapariNAmAtmikA . sA punaraNoraNvantarasa.ngatasya pariNatirivAtmano mohasa.nvalitasya
dvayaNukakAryasyev manuShyAdikAryasya niShpAdakatvAtsaphalaiv . saiv mohasa.nvalanavilayane pun-
chaturvi.nshatigAthAbhiraShTabhiH sthalaiH sAmAnyaj~neyavyAkhyAnamadhye sAmAnyadravyaprarUpaNa.n samAptam . ataH
para.n tatraiv sAmAnyadravyanirNayamadhye sAmAnyabhedabhAvanAmukhyatvenaikAdashagAthAparyanta.n vyAkhyAna.n karoti .
tatra krameN pa~nchasthalAni bhavanti . prathamatastAvadvArtikavyAkhyAnAbhiprAyeN sA.nkhyaikAntanirAkaraNa.n,
athavA shuddhanishchayanayen jainamatameveti vyAkhyAnamukhyatayA ‘eso tti Natthi koI’ ityAdi
sUtragAthaikA . tadanantara.n manuShyAdiparyAyA nishchayanayen karmaphala.n bhavati, na cha shuddhAtmasvarUpamiti
sUtragAthaikA . tadanantara.n manuShyAdiparyAyA nishchayanayen karmaphala.n bhavati, na cha shuddhAtmasvarUpamiti
tasyaivAdhikArasUtrasya vivaraNArtha.n ‘kamma.n NAmasamakkha.n’ ityAdipAThakrameN gAthAchatuShTaya.n, tataH para.n
rAgAdipariNAm ev dravyakarmakAraNatvAdbhAvakarma bhaNyat iti pariNAmamukhyatven ‘AdA kammamalimaso’
ityAdisUtradvaya.n, tadanantara.n ka rmaphalachetanA ka rmachetanA j~nAnachetaneti trividhachetanApratipAdanarUpeN
‘pariNamadi chedaNAe’ ityAdisUtratraya.n, tadanantara.n shuddhAtmabhedabhAvanAphala.n kathayan san ‘kattAkaraNa.n’
ityAdyekasUtreNopasa.nharati . eva.n bhedabhAvanAdhikAre sthalapa~nchaken samudAyapAtanikA . tadyathA — ath
rAgAdipariNAm ev dravyakarmakAraNatvAdbhAvakarma bhaNyat iti pariNAmamukhyatven ‘AdA kammamalimaso’
ityAdisUtradvaya.n, tadanantara.n ka rmaphalachetanA ka rmachetanA j~nAnachetaneti trividhachetanApratipAdanarUpeN
‘pariNamadi chedaNAe’ ityAdisUtratraya.n, tadanantara.n shuddhAtmabhedabhAvanAphala.n kathayan san ‘kattAkaraNa.n’
ityAdyekasUtreNopasa.nharati . eva.n bhedabhAvanAdhikAre sthalapa~nchaken samudAyapAtanikA . tadyathA — ath
naranArakAdiparyAyAH karmAdhInatven vinashvaratvAditi shuddhanishchayanayen jIvasvarUpa.n na bhavatIti bhedabhAvanA.n
kathayati — eso tti Natthi koI Ta~N.hkotkIrNaj~nAyakaikasvabhAvaparamAtmadravyavatsa.nsAre manuShyAdiparyAyeShu madhye
kathayati — eso tti Natthi koI Ta~N.hkotkIrNaj~nAyakaikasvabhAvaparamAtmadravyavatsa.nsAre manuShyAdiparyAyeShu madhye
sarvadaivaiSh ekarUp ev nityaH ko.api nAsti . tarhi manuShyAdiparyAyanirvartikA sa.nsArakriyA sApi na
bhaviShyati . Na Natthi kiriyA na nAsti kriyA mithyAtvarAgAdipariNatissa.nsAraH karmeti yAvat iti
paryAyanAmachatuShTayarUpA kriyAstyev . sA cha katha.nbhUtA . sabhAvaNivvattA shuddhAtmasvabhAvAdviparItApi
naranArakAdivibhAvaparyAyasvabhAven nirvR^ittA . tarhi ki.n niShphalA bhaviShyati . kiriyA hi Natthi aphalA
kriyA hi nAstyaphalA sA mithyAtvarAgAdipariNatirUpA kriyA yadyapyanantasukhAdiguNAtmakamokShakArya.n prati
niShphalA tathApi nAnAduHkhadAyakasvakIyakAryabhUtamanuShyAdiparyAyanirvartakatvAtsaphaleti manuShyAdi-
paryAyaniShpattirevAsyAH phalam . katha.n j~nAyat iti chet . dhammo jadi Nipphalo paramo dharmo yadi niShphalaH
niShphalA tathApi nAnAduHkhadAyakasvakIyakAryabhUtamanuShyAdiparyAyanirvartakatvAtsaphaleti manuShyAdi-
paryAyaniShpattirevAsyAH phalam . katha.n j~nAyat iti chet . dhammo jadi Nipphalo paramo dharmo yadi niShphalaH
na huA honese mAnanA chAhiye; kyo.nki — pratham to, kriyA chetanakI pUrvottaradashAse 1vishiShTa
chaitanyapariNAmasvarUp hai; aur vah (kriyA) — jaise dUsare aNuke sAth yukta (kisI) aNukI
pariNati 2dviaNukakAryakI niShpAdak hai, usI prakAr — mohake sAth milit AtmAke sa.nba.ndhame.n,
1. vishiShTa -bhedayukta . (pUrvakI aur pashchAtkI avasthAke bhedase bhedayukta aise chaitanyapariNAm vah AtmAkI
kriyA hai .) 2. dviaNukakAryakI niShpAdak = do aNuo.nse bane huye ska.ndharUp kAryakI utpAdak .